بررسي تطبيقي طرح‌واره‌اي استعاره‌هاي عناصر اربعه در شعر متنبّي و انوري

زبان شناساني مانند جورج ليكاف و مارك جانسون، استعاره را پديده اي فقط زباني نمي دانند، بلكه براي آن ماهيتي ادراكي و مفهومي قائل اند. در ديوان انوري، برخي مضمون هاي مشابه با شعر متنبّي يافت مي شود؛ يكي از اين مضمون ها حضور و تأثيرپذيري از عناصر طبيعت، به ويژه عناصر اربعه است. جستار حاضر با رويكردي توصيفي - تحليلي مبناي طرح واره اي استعاره هاي عناصر اربعه در شعر انوري و متنبّي را به طور تطبيقي بررسي كرده است. استعاره‌ مفهومي، به واكاوي علّت ادّعاي همانندي مي پردازد. اين امر كمك مي كند تا خواننده با ديدي واضح تر و ادبي تر به مفهوم شعر بنگرد و آن را لمس كند. نتيجۀ حاصل از اين پژوهش، دست يابي به بازتاب عناصر اربعه به ويژه در شعر انوري با بسامد 60 بار و در شعر متنبّي با بسامد 33 بار تكرار شده است. نگاشت هاي مركزي مشتركي همانند «بخشايش، تحرّك و جابه جايي (طرح وارۀ جابه جايي)، تكاپو، تحرّك و نابودگري» در شعر اين دو شاعر در مفهوم عناصر اربعه به كار رفته است و تناقضاتي در نگاشت هاي همانند «قناعت، گمراهي، عشق، حرص، صبر، خشم، حيات و هجران» به كار رفته است كه بازتاب و بسامد آن در شعر انوري بيشتر است و نشان دهندۀ برون گرايي اين شاعر و نگاه مثبت وي به طبيعت و عناصر چهارگانه است.