بررسي فقهي و حقوقي اختيار صاحب خيار عيب در فسخ و مطالبۀ ارش در مذاهب اسلامي

در طولي و عرضي بودن اختيارات مشتري در خيار عيب بين فقهاي مذاهب اسلامي اختلاف نظر مبنايي وجود دارد. بر اساس يك نظر چون ارش خلاف اصل است و در مقابلِ وصف از ثمن قرار دارد، ارش نيز طولي خواهد بود. بنابه ديدگاه ديگر چون ارش مطابق با قاعده است و جزئي از ثمن است در اين صورت تخيير مشتري هم عرضي خواهد بود. ولي ما در اين مقاله كوشيده‌ايم ضمن بيان ديدگاه‌هاي مذاهب اسلامي و حقوق ايران در اين خصوص بر پايۀ نظريۀ عمومي ارش در قراردادها تحليلي را ارائه نماييم كه بر اساس آن وصف سلامت در ميان همۀ اوصاف برجستگي خاصي دارد كه باعث مي‌شود شارع مقدس فقط در خيار عيب معتقد به تخيير شود. دليل اين ويژگي خاص هم اين است كه شارع مقدس و قانون‌گذار در قانون مدني فقط در خيار عيب كه ارتباط مستقيمي با وصف سلامت دارد قائل به دريافت ارش شده است. بنابراين ويژگي خاص اين وصف باعث مي‌شود كه اگر فروشنده به اين تعهد خود عمل نكند و كالايي مطابق با قرارداد تسليم ننمايد، خود او بايد جبران خسارت كند كه همان نظريۀ عمومي ارش است و البته اين حق فروشنده است كه بر اساس تخيير عرضي فسخ يا مطالبۀ ارش را انتخاب نمايد.

this article has no abstract