اعتبارسنجي و بكارگيري يك روش آناليز جهت اندازه گيري ميزان آلاينده‌هاي آلي پايدار در نمونه‌هاي ماهي قزل آلاي رنگين‌كمان (Onchorhynchus mykiss) جمع‌آوري شده از بازار تهران

آلاينده‌هاي آلي پايدار گروه وسيعي از تركيبات سمي و خطرناك مي‌باشند كه در برابر تجزيه شيميايي، فيزيكي و حتي پرتوها مقاوم هستند. در اين تحقيق يك روش آناليز همزمان براي شناسايي و تعيين مقدار 18 آلاينده آلي پايدار شامل هفت تركيب PCBs، ايزومرهاي شماره 180، 153، 138، 118، 101، 52، 28 به عنوان شاخص‌هاي آلودگي بي فنيل هاي پلي كلره و يازده آفت‌كش آلي كلره (OCPs) شامل هگزا كلروبنزن (Hexachlorobenzene)، متوكسي كلر (Methoxychlor)، دي آلدرين (Dieldrin)، ددت و متابوليت‌هاي آن (DDTs: o,p rsquo;DDE, p,p rsquo;DDE, o,p rsquo;DDT, p,p rsquo;DDT) و تعدادي از سيكلو دي‌ان‌ها (Cyclodiene Sigma;) شامل آلفا و بتا اندوسولفان ( alpha;, beta;Endosulfan)، آلفا و گاما كلردان ( alpha;, upsih;Chlordane)، بررسي و مقدار آن در ماهي قزل آلاي رنگين كمان با روش استخراج مايع مايع و دستگاه كروماتوگرافي گازي طيف سنجي جرمي متوالي (GCMS/MS) و روش پايش MRM اندازه گيري شد. نتايج اعتبارسنجي نشان داد كه منحني كاليبراسيون 18 آلاينده آلي پايدار مورد مطالعه در سطوح غلظتي ng/mL 0.301 براي PCBs و ng/mL 0.1505 براي OCPs، خطي بوده است و ضريب همبستگي (r2) در محدوده 0990.999/0 قرار داشت. مقادير حد تشخيص و حد تعيين مقدار آناليت‌هاي مورد مطالعه بترتيب ng/g 8.3 0.6 و ng/g 225 بدست آمد. ميانگين ميزان بازيافت و ميزان تكرارپذيري روش در 5 سطح آلوده مختلف (براي :OCPs ng/g100 5 و براي PCBs : ng/g 201)، بترتيب %112%73 و %17.9%1.4 محاسبه شد. دامنه مقادير عدم قطعيت %30.88%2.77 قرار داشت. نتايج بدست آمده از اين پژوهش نشان دهنده حضور تركيبات آلي كلره در ماهيان مورد بررسي مي‌باشد، بدين ترتيب كه بيشترين ميزان آلودگي مربوط به p,p rsquo;DDT با مقدار ميانگين ng/g ww (wet weight) 113 بدست آمد. همچنين سموم Dieldrin و p,p rsquo;DDE با مقادير ميانگين بترتيب ng/g ww 13.3 و ng/g ww 10 در مراتب بعدي آلودگي قرار داشتند. بررسي ديگر سموم آلي كلره مورد مطالعه در نمونه‌هاي ماهي نشان‌دهنده حضور برخي از اين تركيبات مانند alpha;Chlordane، upsih;Chlordane،o,p rsquo;DDE ، o,p rsquo;DDT و HCB بود كه مقادير بدست آمده در نمونه‌ها پايين‌تر از حدود تعيين مقدار روش، بود. با توجه به مقادير بدست آمده، ميزان آلودگي به سموم آلي كلره پايين‌تر از حداكثر مقادير مجاز مصوب 2017،11813SANTE/ قانون اتحاديه اروپا قرار داشت. همچنين بررسي بي‌فنيل‌هاي پلي‌كلره شاخص مورد مطالعه در نمونه‌هاي ماهي، نشان‌دهنده حضور تنها 28PCB بود كه مقدار آن پايين‌تر از حداكثر مقادير مجاز مصوب 2017،644EU/ قانون اتحاديه اروپا قرار داشت.