مدل سازي سيستم هاي پشتيبان تصميم گيري فضايي در مديريت بحران قبل از وقوع زلزله با رويكرد دستيابي به توسعه پايدار؛ نمونه موردي شهر زنجان

زلزله يكي از مهمترين پديده هاي طبيعي است كه در ايران با توجه به قرارگيري بر روي گسل ها با آن مواجهيم. برنامه ريزي به منظور آمادگي در برابر عواقب ناشي از وقوع زلزله در دستور كار برنامه ريزان شهري قرار مي گيرد. جهت كنترل بحران و كاهش خسارات، مديريت بحران صورت مي گيرد. مديريت بحران يكي از رويكردهاي مديريت پايدار شهري است. در زمان وقوع بحران و به وجود آمدن شرايط بحراني تصميم گيري بسيار حائز اهميت مي باشد، لذا در اين مقاله با استفاده از سيستم پشتيباني تصميم گيري فضايي، آسيب پذيري كالبدي شهر زنجان در برابر زلزله جهت اعمال فرايند مديريت بحران پيش از وقوع زلزله مورد بررسي قرار گرفته است. زنجان يكي از استان هاي شمال غربي ايران بوده كه بر اساس نقشه هاي زمين شناسي جزء مناطق زلزله خيز كشور محسوب مي شود، اجزاء سيستم بكارگرفته شده در اين پژوهش شامل پايگاه داده (سيستم اطلاعات جغرافيايي)، مدل تحليلي فضايي (مدل آسيب پذيري كالبدي) و مدل تصميم گيري (ماتريس برنامه ريزي كمي استراتژيكي) مي باشد. متغيرهاي موثر در آسيب پذيري كالبدي در اين پژوهش شامل آسيب پذيري ناشي از دسترسي به فضاي باز، تراكم ساختماني، متوسط مساحت قطعات و دانه بندي، مصالح ساختماني، قدمت ساختماني و ساختار كالبدي و كاربري اراضي مي باشند كه در نهايت هر يك از متغيرها بر اساس ضريب اهميتشان در محيط GIS روي هم گذاري شده و نقشه نهايي آسيب پذيري توليد شده است كه نتايج حاصله بيانگر اين امر مي باشد كه با احتساب آسيب پذيري قابل توجه و زياد در حدود بيش از 55 درصد از مساحت شهر از آسيب پذيري بالايي در برابر زلزله بر خوردار مي باشند كه بيشترين ميزان آسيب پذيري مربوط به بافت هاي مياني شهر شامل مناطق 1و 2 و قسمتي از مناطق 3 و 5 شهر زنجان مي باشد. در نهايت با توجه به اينكه هدف نهايي سيستم هاي پشتيباني تصميم گيري فضايي، تصميم سازي مي باشد از ماتريس برنامه ريزي كمي استراتژيكي، جهت اولويت بندي راهبردها براي اجرا شدن در مناطق با آسيب پذيري بالا استفاده شده است.