سنجش كيفي نور در فضاهاي عبادي شهري با رويكرد معنويت بخشي به فضا؛ نمونه موردي: مساجد شبستاني دوره قاجاريه بازار شهر تبريز

تاثير نور در معماري اسلامي انكار ناشدني است و از اهميت وگستردگي معنايي زيادي برخوردار است و يكي از عوامل و مولفه هاي مهم در فضاسازي معنوي و روحاني مساجد مي باشد. نور از عوامل موثر بر ارزش فضايي است كه به عنوان غيرماديترين عنصر محسوس طبيعت همواره در معماري ايراني اسلامي وجود داشته و همواره حسي عرفاني به فضا به ويژه به فضاهاي مذهبي مي بخشد. در معماري گذشته ايران به كارگيري نور همراه با ظرافت هاي خاصي بود كه ارتقاي كيفي فضاي معماري را سبب مي شد. امروزه نگرش كميتي و ناديده گرفته شدن جنبه هاي معنايي در طراحي اغلب فضاها موجب گشته تا طراحي نور به تأمين نور مورد نياز براي فعاليت هاي فيزيكي تقليل يابد. هدف از نگارش اين مقاله، معرفي روش سنجش كيفي نور براساس اصول هفتگانه مستخرج از آيه نور مي باشد. روش تحقيق حاضر به صورت توصيفي- تحليلي بر مبناي استدلال منطقي بوده و بر اساس منابع كتابخانه اي و مشاهدات ميداني تهيه شده است. يافته هاي اصلي تحقيق عبارتند از: الف) معرفي اصول كيفي نور منطبق بر آيه نور؛ ب) معرفي نمودهاي عيني اصول كيفي نور در كالبد معماري فضاهاي عبادي؛ ج) معرفي معيارهاي ارزيابي نمودهاي عيني اصول كيفي نور در فضاهاي عبادي؛ د) معرفي نحوه استخراج اطلاعات جهت بررسي و شناخت نقاط ضعف و قوت نور در آفرينش فضاي معنوي.