اندازه مطلوب شهر و حومه از منظر فقه شيعي

از مهمترين مسائل نظام شهرسازي، اندازه مطلوب شهر و حدود مطلوب براي توسعه كالبديِ آن مي باشد. اهميت اين مسئله به حدي است كه بسياري از ساير مسائل شهري نظير نظام سلسله مراتب دسترسيِ شهر، نحوه توزيع خدمات شهري و غيره متأثر از اين مسئله است. تاكنون، پژوهش هايي در اين خصوص از زواياي اقتصادي و اجتماعي و غيره انجام شده است اما بداعت و نوآوري اين پژوهش در اين است كه پاسخگويي به مسئله «چيستيِ اندازه مطلوب شهر» را از منظري فقهي انجام داده است. به اين ترتيب كه با استناد به آموزه هاي فقهيِ شيعي، ابتدا نظام هندسيِ مطلوب براي شهر اسلامي و كانون اين نظام، استنباط شده است و سپس با استناد به احكام فقهيِ مسجد جامع (به عنوان كانون هندسيِ شهر)، حداقل و حداكثر اندازه قابل قبول براي شهر استنتاج شده است. بر اين اساس، مدّعاي نگارنده در اين پژوهش، تبيين اندازه مطلوب شهر و حومه صرفاً از منظر فقهي (و نه از منظر اجتماعي و اقتصادي و غيره) است. روشي كه در اين پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است روشي تركيبي (مركّب از تحليل محتواي كيفي و استدلال منطقي) است. بر اساس يافته هاي اين پژوهش، شهر ايده آل از منظر فقه شيعي، شهري است با حداقل قطر يك فرسخ (حدود 5.5 كيلومتر) و حداكثر قطر چهار فرسخ (حدود 22 كيلومتر). به علاوه، اندازه حومه شهر نيز مي تواند حداكثر تا چهار فرسخ باشد.