نقش فضاهاي شهري در خلق الگوهاي رفتاري ناهنجار با تأكيد بر عامل پيش‌گيري از وقوع جرم در محله چهارباغ منطقه ثامن مشهد

فضاهاي شهري يكي از تأثيرگذارترين عوامل در هدايت الگوهاي رفتار فردي و اجتماعي افراد هستند. تمامي رفتارهاي انسان در فضاهاي معيني شكل مي‌گيرد كه بستر رفتار به‌شمار مي‌آيند. از همين رو، با ارتقاي كيفيت محيط مي‌توان از بروز رفتارهاي ناهنجار تا حدي جلوگيري كرد. ايجاد محيط دفاعي با نظر به تركيب دو جنبه فيزيكي و روان‌شناسي به‌طور همزمان، جوهر و اساس مفهوم پيش‌گيري جرم ازطريق طراحي محيطي را تشكيل مي‌دهد. برخي مكان‌ها به‌دليل ساختار كالبدي خاص، نوع فعاليت و ويژگي‌هاي ساكنان آن مكان، فرصت بيشتري را براي وقوع جرم فراهم مي‌كنند. هدف كلي از انجام اين تحقيق دست‌يابي به الگويي از برنامه‌ريزي و طراحي شهري به‌منظور جلوگيري از خلق الگوهاي رفتاري ناهنجار به‌ويژه جرم در محله چهارباغ منطقه ثامن مشهد است. محله چهارباغ يكي از محله‌هاي قديمي بافت اوليه و پيرامون حرم مطهر رضوي است كه از ساختار كالبدي نامناسبي برخوردار است و ميزان وقوع جرم در اين محله بسيار بالاست. روش تحقيق در اين مقاله توصيفي تحليلي و از نوع كاربردي است كه با استفاده از روش كتابخانه‌اي و ميداني، داده‌ها و اطلاعات مورد نياز جمع‌آوري شده است. همچنين نظرات و ديدگاه‌هاي شهروندان به كمك ابزار پرسش‌نامه، مصاحبه و مشاهده جمع‌آوري و سپس با روش‌هاي آمار ناپارامتريك ازجمله آزمون تي و معادلات ساختاري به تحليل استنباطي داده‌ها پرداخته شده است. با توجه به جمعيت سال 1395 اين منطقه كه معادل 13849 نفر است و با كمك فرمول تعيين حجم نمونه كوكران تعداد 381 پرسش‌نامه در اين محدوده مورد پرسش‌گري قرار گرفته است. نتايج به‌دست‌آمده در اين تحقيق نشان مي‌دهد عوامل مختلفي ازجمله درآميختگي كالبدي و محيطي در فضاهاي شهري و كيفيت نامناسب بافت بر وقوع جرم نقش مؤثري دارند، همچنين بين مؤلفه‌هاي كالبدي در برنامه‌ريزي شهري و مسئله وقوع جرم رابط معناداري وجود دارد، به‌طوري كه كالبدهاي نامناسب و بدون فرم و با شكل نامنظم بر وقوع جرم مي‌افزايند.