مطالعه تطبيقي استحكامات دفاعي و امنيتي ارگ راين و بم در استان كرمان

Comparative Study of Defense and Security Fortifications of the Rayen and Bam Citadel in Kerman Province

ارگ هاي راين و بم، با قدمت و تمدني كهن از زمان ساسانيان، به واسطه قرارگرفتن در تقاطع مسير شمال به جنوب خراسان و گواشير كرمان تا بندرعباس و بزرگراه غرب به شرق فارس به بلوچستان، موقعيت تجاري مناسبي داشته و به لحاظ موقعيت جغرافيايي و قرارگرفتن در مسير شاهراه ارتباطي مذكور، همواره مورد تهديد و هجوم اقوام و دولت هاي مختلف قرار مي گرفتند؛ استان كرمان درطول دوره اسلامي، از پايگاه هاي درگيري راهزنان با قواي حكومتي بوده و ساخت بسياري از ارگ ها و قلاع كرمان كاركرد امنيتي و دفاعي داشته است. دو ارگ راين و بم، از دوره ساساني تا قاجار نقش مهمي در حيات جوامع و حفظ امنيت در ناحيه كرمان داشته اند. پرسش اصلي اين است كه وجوه اشتراك و افتراق ساختارهاي دفاعي اين دو ارگ از منظر امنيتي چگونه بوده است؟ پژوهش حاضر در پي شناخت عناصر دفاعي امنيتي دو ارگ راين و بم در استان كرمان و دستيابي به الگوهاي ساختاري دفاعي و نحوه ارتباط، اشتراك و افتراق آن ها با يكديگر است. اطلاعات اين مقاله با روش هاي كتابخانه اي (اسنادي)، مشاهده بصري و مقايسه يافته هاي حاصله، گردآوري شده و پژوهش با روش تطبيقي-تحليلي صورت گرفته است. داشتن حصار، حاكم نشين، برج ديده باني و همچنين روزنه هاي صليبي شكل ديده باني و تيركش ها نشانگر كاركرد نظامي و امنيتي اين دو ارگ است. مي توان اين فرضيه را طرح كرد كه ساختار استحكامات دفاعي ارگ راين متاثر از ارگ بم است. نتايج اين پژوهش نشان مي دهد كه به دليل قرارگيري اين دو ارگ در مسيرهاي ارتباطي خراسان، سيستان، مركز ايران، موجب شكل گيري اين دو ارگ و استحكامات دفاعي در اين دو منطقه شده است.

Rayen and Bam citadels, dating back to ancient civilization from the Sassanid period, has a favorable commercial position due to its location at the intersection of the North to the South of Khorasan and Govashir of Kerman to Bandar Abbas and the west to east of Fars to Baluchistan. Its geography and position on the route of the above-mentioned communication way has always been threatened and invaded by various ethnic groups and governments; the Kerman province during the Islamic period has been the base of riot clashes with the government forces, and construction of many of the Kermans’ citadels and castles had a security and defense function. Two citadels of the Rayen and Bam, from the Sassanid to Qajar era, have played an important role in the life of the communities and the preservation of security in the Kerman area. The main question is, what are the similarities and differences of the defense structures of these citadels from a security perspective? The present study want to identify the security defenses of the two Rayen and Bam citadel in Kerman province and achieve structural defensive patterns and ways to connect, share and differentiate them. The information of this paper was collected through library (documentary) methods, visual observation and comparison of the findings and the research was conducted using an adaptive-analytical method. The presence of a fence, ruler, watchdog, as well as crossed stands and machicolation indicate the military and security function of the two citadels. One can hypothesize that structure of the Rayen defense fortifications is influenced by the Bam Citadel. The results of this study indicate that due to the location of these citadels in the communication paths of Khorasan, Sistan, the center of Iran, these citadels and defense fortifications have been formed in these two regions.