ارزيابي مراكز درماني‌- امدادي با استفاده از GIS

مقدمه: توزيع غيرمتعادل مراكز درمانيامدادي هر منطقه شهري در زمان بحران ها مشكلات زيادي را به همراه داشته و سبب هدر رفت منابع مادي و انساني شده و همچنين مشكلات شهرنشيني شهروندان را به دنبال دارد. مهم ترين هدف اين پژوهش ارزيابي توزيع فضايي مراكز امداديدرماني و مكان يابي ايجاد مراكز جديد به همراه طراحي شبكه هندسي معابر شهري براي تعيين نزديك ترين مركز و بهترين مسير رسيدن به محل حادثه در شهر كرمان مي باشد. روش: در اين تحقيق براي ارزيابي كيفي توزيع فضايي مراكز درمانيامدادي از ماتريس هاي چهار گانه مطلوبيت، سازگاري، ظرفيت و وابستگي با توجه به ماهيت مكاني معيارهاي آنها، استفاده شده است. استخراج معيار هاي ارزيابي مراكز درمانيامدادي با روش دلفي انجام پذيرفت. اين معيارها عبارتند از: معيارهاي ماتريس مطلوبيت (مقاومت زمين)، معيارهاي ماتريس سازگاري (1 همجواري به كاربري هاي سازگار: پارك ها و فضاي سبز، زمين هاي باز، مراكز مذهبي و فاصله از معابر اصلي، 2 عدم همجواري با كاربري هاي ناسازگار: صنايع عمده انفجاري مانند پمپ گاز بنزين و مراكز نظامي)، معيار ماتريس ظرفيت (تراكم جمعيتي) و معيار ماتريس وابستگي شامل فاصله از مراكز درماني ndash; امدادي موجود. هر كدام از اين معيار ها بر اساس روش تحليل سلسله مراتبي معكوس رتبه بندي شده و سپس در محيط GIS مدلسازي و با به كاربردن توابع تحليلي نقشۀ مكان هاي مناسب ايجاد مراكز درمانيامدادي شهر كرمان تهيه شد. در نهايت بعد از تعريف پايگاه دادۀ زمين مرجع براي مسيرهاي شهري، با طراحي شبكۀ هندسي معابر و تعريف محدوديت هاي مورد نظر براي هر مسير مانند طول مسير و وجود چراغ راهنما، با به كار بردن تحليل هاي شبكه در زمان موردنياز، به راحتي بهترين مسير رسيدن نزديك ترين مركز درمانيامدادي به محل حادثه تعيين شده است. يافته ها: تعداد مراكز درمانيامدادي موجود در شهر كرمان كافي بود، اما از لحاظ استقرار مكاني (شعاع دسترسي) در وضعيت مناسبي قرار ندارند كه با استفاده از تلفيق نقشه هاي حاصل از معيارهاي ماتريس مطلوبيت، سازگاري، ظرفيت و وابستگي، بهترين مكان براي احداث مراكز درمانيامدادي مشخص شد. نتيجه گيري: نتايج حاصل از اين تحقيق حاكي از آن است كه مكان هاي بسيار مناسب احداث مراكز درمانيامدادي به ترتيب در مناطق2و3 شهر كرمان واقع شده اند كه در برنامه ريزي ها بايد اين مناطق در اولويت قرار گيرند. همچنين تعيين اهميت نسبي (وزن) معيارها به كمك فرايند سلسله مراتبي معكوس يا IHWP نشان داد، معيار ماتريس مطلوبيت بيشترين اهميت را دارد و از بين معيارهاي مطلوبيت معيار خطر حركت هاي دامنه اي از كمترين اهميت در تعيين مكان هاي جديد مراكز درماني امدادي برخوردارست.