تأملي بر نظريۀ علم حصولي پروردگار به آفريدگان پيش از آفرينش

در اين پژوهش به تحليل ديدگاه استاد فياضي پرداخته شده است. صدرالمتألهين با توجه به قاعده بسيط الحقيقه و از طريق اثبات كمالات وجوديِ موجودات ممكن در ذات حق‌تعالي، به تبيين علم حضوري خداوند به موجودات در مقام ذات مي‌پردازد. استاد فياضي معتقد است كه اين ديدگاه داراي اشكالاتي است. اشكال مبنايي آن است كه تفسير ملاصدرا از تشكيك وجود، مستلزم تناقض است و اشكال بنايي اين است كه اين ديدگاه از اثبات علم خداوند به ممكنات معدوم و ممتنعات، ناتوان است. نگارنده پس از تبيين وحدت مفهومي، تشكيكي و شخصي وجود، به اين نتيجه دست يافته كه اشكال مبنايي مذكور وارد نبوده و استدلال صدرالمتألهين بر علم حضوري خدا، مبتني بر وحدت تشكيكي وجود است، در حالي كه اشكال مبنايي در ارتباط با وحدت شخصي وجود است. در مورد اشكالات بنايي، بيان شده كه هرچند اثبات اين نحوه از علم حضوري براي خداوند به لحاظ روش‌شناسي داراي ضعف‌هايي است، اما رأي نهايي صدرالمتألهين، همان علم اجمالي در عين كشف تفصيلي است كه به صورت علم حضوري است. در ادامه، نظريه استاد فياضي دربارۀ علم حصولي پروردگار به آفريدگان قبل از آفرينش، مورد بررسي قرار گرفته است.