بررسي تطبيقي «هويت استعلايي انسان» در انديشه هيدگر و ملاصدرا

آراي هيدگر و ملاصدرا در باب «هويت استعلايي انسان» را مي‌توان از جهاتي مورد بررسي تطبيقي قرار داد. در اين تطبيق، قرابت‌ها و تمايزهايي به دست مي‌آيد. وجوه قرابت از اين قرارند: نخست، هر دو قائل به معنايي واحد از استعلا در بستر وجود هستند و به تأثيرگذاري يك‌جانبۀ وجود در تحقق استعلاي انسان اذعان دارند؛ دوم، به اهميت استعلا در تعريف انسان اعتقاد داشته و هويت انسان را قائم به استعلا تلقي مي‌كنند؛ وانگهي، هر دو به استمرار دائمي استعلاي آدمي تصريح دارد. جهات تمايز نيز به اين شرح است: نخست، مبناي آن‌ها درباره استعلا متفاوت است؛ زيرا آغاز استعلا در هيدگر با نقد سوبژكتيويسم دكارت است و به اين عقيده نائل مي‌شود كه انسان تنها موجودي است كه اشيا را در گشودگي‌اش درمي‌يابد؛ اما آغاز استعلا در انديشه ملاصدرا با تبيين عين‌الربطي موجودات به وجود حقيقي ترسيم شده و بر اين عقيده استوار است كه انكشاف هستي در انسان، بر مدار حركت جوهري، اراده و فيض وجود حقيقي رخ مي‌دهد؛ دوم، هيدگر با نظام هستي‌شناسانه‌اي كه ترسيم كرده، به خوداتكاييِ دازاين در امر استعلا اعتقاد دارد، اما در انديشه ملاصدرا اهتمام به الوهيت و در پرتو آن، تمسك علمي و عملي به جوانب آن از اهميت بنيادين برخوردار است.