با لندگي شاهنامه در دوران حكومت صفوي

جستار حاضر، كنكاشي تطبيقي درباب تبيين نمونه هايي از تاثير شاهنامه فردوسي توسي در دوره صفويان با تاكيد بر هويت جويي ايراني و زبان پارسي بر مبناي توالي تاريخي شاهنامه است. پس از سقوط ساسانيان ، توجه به شاهنامه و رواج فرهنگ و هويت ناشي از آن سير نزولي يافت. لذا اين پرسش مطرح گشت كه در دوران حكومت دود مان « صفوي» بر ايران زمين ، چگونه سير مذكور به صورت ارتقاعي گسترش يافت. ؟ اهداف مقاله ، شامل: بررسي و شناخت شاخصه هاي هويت تركيبي ايراني اسلامي ( شيعي) دوران صفويه، دستيابي به عوامل تاثيرگذار شاهنامه بر نوع شاخصه هاي هويتي ايرانيان پس از تشرف به دين مبين اسلام است. در اين نوشتار، ضمن معرفي اوصاف اجتماعي دوران حاكميت صفوي ها ، عملكرد در سطح ملي جهت ايجاد احياء هويت ايراني با رويكرد پيوند سنن باستاني ، ملي، اسلامي ( شيعي) بررسي شده است . انعكاس هويت جويي ايراني زبان پارسي ، تعامل شاهنامه در هويت يابي مذكور، از مسائل قابل توجهي است كه تحولي شگرف در اين دوره پديد آورد. در راستاي تحقيق و تجزيه موارد فوق، گسترش اسامي شاهنامه اي در دوره حكومت خاندان صفوي مد نظر قرار گرفت و نمودار گرديد كه علاوه بر نماد ها، القاب، طي دوران مذكور، پنج گروه اسامي، حاوي ريشه و فرهنگ اسامي شاهنامه اي را مي توان چنين بيان و عرضه كرد. گروه يك : اسامي اصيل پارسي و شاهنامه اي ، همانند: سام رستم جمشيد و...،گروه دو: اسامي شاهنامه اي ، تركي همانند : رستم بيگ فرنگيس بيگم جم بي رستم پاشا – شاهسون و... ، گروه سه: اسامي شاهنامه اي،تركي، اسلامي همانند: الله وردي – شاه نظر بهرام علي شاهورودي شاهقلي و... ، گروه چهار : اسامي شاهنامه اي ، شيعي،همانند: رستم علي شاه حسين شاهورودي شاهقلي و ...گروه پنج : اسامي شاهنامه اي ، عربي ، غيرشيعي ، همانند : فرخ سلطان عادل شاه سليم سلطان سليم ، و... جذا بيت و گسترش اسامي مذكور ، نشانه توجه و علاقه مردمي و زنده تر شدن شاهنامه ، حماسه ملي ايرانيان پارسي گوي در دوره حكومت صفويان است . در تحليل و نتيجه گيري مشاهده گرديد كه اسامي شاهنامه اي علاوه بر ايران زمين ، در سرزمين هايي به وسعت، مرزهاي امپراتوري عثماني شبه جزيره بالكان آسياي صغير شبه قاره هند ( هندوستان – پاكستان بنگلادش ...) ماوراءالنهر و حتي به شكل ها ، اصوات ،لفظ هاي گوناگون، به نوعي در برخي از كشورهاي شمال آفريقا و مناطقي از اروپا نيز نفوذ و رواج داشته است.