نقد روانشناختي شخصيت در داستان هاي شاهنامه فردوسي

عنصر شخصيت در ادبيات داستاني عنصري ثابت و با اهميت است و سنگ بناي داستان را تشكيل مي‌دهد. در بيان اهميت شخصيت داستاني همين بس كه اگر در داستان، شخصيت وجود نداشته باشد، ماجرايي اتفّاق نخواهد افتاد. شخصيت‌ها در متون داستاني به دو روش مستقيم و غير مستقيم پردازش مي‌شوند. شاهنامۀ فردوسي را نيز مي‌توان اثري داستاني به حساب آورد. فردوسي نسبت به عنصر شخصيت همانند ديگر عناصر داستان، ژرف نگري و دقت بسيار داشته است. شخصيت‌پردازي عاملي است كه به وسيلۀ آن مي‌توان ويژگي‌ها، روحيات، افكار و ديگر خصوصيات شخصيت را براي خواننده روشن كرد.توصيف ها و تصويرسازي هاي فردوسي از شخصيت هاي شاهنامه به گونه اي است كه با مقايسۀ آن ها و نظريه هاي شخصيت شناسي در دانش روان شناسي مي توان به نوع شخصيت ايشان پي برد؛ در بسياري از داستان هاي شاهنامه، شخصيت هاي اصلي از زمان تولد وارد داستان مي شوند و تا پايان داستان نيز حضور دارند. در واقع، شاهنامه ميدان پيدايش، رشد و به ثمر رساندن شخصيت هاي خود است. در داستان هاي فردوسي برخلاف قصه هاي سنتي كه همه چيز يا سياه است يا سفيد و شخصيت ها اساساً مطلق و ايستا هستند، شخصيت ها اغلب پويا و عيني و ملموس اند و خواننده مي تواند آنها را در پيرامون خود حس كند و حتي در بعضي موارد چهرۀ ظاهري شخصيت مورد نظر را براي خود مجسم كند.