خوانش ساختاري اسطوره هاي همسان رستم و سهراب با لي ـ جينگ و لي نو ـ جا از چين

ساختارگرايي، مطالعہ دقيق يك اثر و كشف چارچوب حاكم بر آن است كه هدف از آن، يافتن واحدهاي يك اثر و كشف ارتباط بين آن ها است. ساختار گرايان تمام پديده ها و رخدادهاي عالم را داراي ساختارهاي مشخص مي دانند و بر همين اساس به بررسي اين ساختارها و اجزاي تشكيل دهندۂ آن ها و ارتباط اين اجزاء با يكديگر مي پردازند. در ادبيات ساختارگرايي عبارت از تحقيق در ساختارهاي آثار ادبي و شناخت انواع اين آثار است. اين تحقيق هم دربارۂ ادبيات به عنوان يك كل و هم يك نوع ادبي و سرانجام يك اثر ادبي مي تواند باشد. اقوام سكايي روزگاري طولاني بر بخش عظيمي از آسياي ميانه، از شرق ايران تا هند و مغولستان و قسمتي از روسيه و چين حاكم بوده اند و شيوِۂ تفكر و بينش آنان تأثيري شگرف بر ساكنان اين نواحي گذارده است. در زمرۂ اين اسطوره ها كه در شاهنامه فاخر فردوسي نيز درج شده داستان رستم و سهراب است كه با داستان لي ـ جينگ قهرمان چيني و پسرش لي نو ـ جا در شاهنامۂ فنگ ـ شن ـ يني مشابهت بسيار دارد. در هر دو افسانه پدر و پسر در ميدان رزم روبه روي هم قرار مي گيرند و سه مرتبہ متمادي بدون آنكه يكديگر را بشناسند هماورد مي شوند. نيز در نقل ماهرانۂ اين داستان از زبان فردوسي به اشاراتي ضمني برمي خوريم كه به نظر مي رسد فردوسي از وجود اساطير مشابه در چين اطلاع داشته است.پژوهش حاضر بر اساس الگوهاي موجود ساختارگرايي به واكاوي عناصر متشكلۂ هر يك از دو داستان رستم و سهراب و لي ـ جينگ و لي نو ـ جا خواهد پرداخت. حاصل اين جستار آن است كه بر خلاف آنكه داستان رستم و سهراب بيشتر غنايي و حماسي است، بافت اساطير گونۂ افسانه چيني بسيار بيش از داستان ايراني است و در آن نوعي سبك و سياق فرا زميني در كل حماسه غالب و گويا نبرد اين دو قهرمان پيكار ميان خدايان است. با اين وجود هر دو داستان از شش سلسلۂ متوالي تشكيل مي شود كه هريك به چندين تعادل و قضيه مشابه تقسيم مي گردد و طرح هر دو نيز برمبناي زمان گاهنامه اي تنظيم شده است.