حقوق بشر از ديدگاه عارفان

اگرچه حقوق بشر ظاهرا موضوعي مدرن به شمار مي رود كه پس از رنسانس وانقلاب صنعتي ذهن وزبان متفكران و فيلسوفان معاصر را به خود مشغول نموده است اما در واقع چنين نيست كه اين موضوع امري كاملا نوپديد باشد و هيچ ريشه و سابقه اي در گذشته فرهنگي تمدن ها نداشته باشد وبه كلي خصيصه دنياي نو به شمار آيد؛چرا كه در ميان سنت هاي مختلف بشري ، متفكراني بوده اند كه به اين مسايل انديشيده اند و نكته هاي بسيارنيكويي نيز گفته اند كه ازجمله آنها عارفان بزرگ مسلمان بوده اند. عارفان روشن انديش و دريا مشرب مسلمان، سالها پيش از متفكران گران مايه و بزرگي چون فرانسيس بيكن ،بنتام ،هابز؛مونتسكيو ، روسو وبسياري ديگر به تامل در ماهيت و وجودانسان وحقوق او پرداخته و براي آدمي فارغ از رنگ و نژاد و مذهب و اقليم و... حقوق ويژه اي قايل بودند وبارها وبارها آنها را در آثار و اقوال خود بازگفته اند ازجمله حق آزادي انتخاب مذهب و اعتقاد،برابري در قبال قانون،احترام به همه رنگ ها و ايده ها و عقايد،احترام به حقوق اقليت هاي ديني ونژادي و اقليمي ،نگه داشت حقوق گناه كاران،دزدان ، بي دينان و كافران و تن فروشان وحتي حقوق حيوانات وامثال آن. اين بزرگان عارف از آنجا كه انسان و وجودش را در برابرخدا و در عرض او نمي ديده اند بلكه آدمي را خليفه و نماينده و تجلي تام و تمام خدا-كه اورا به صورت خود آفريده مي دانسته اند- نه تنها رعايت حقوق انساني را نفي و ترك وطرد حقوق الهي تلقي نمي كردند ؛بلكه عين آن مي دانسته و همواره بر آن پاي مي فشرده اند. اين مقاله با تمسك به نص كلام و عين گفته خود اين عارفان در آثار اصلي و قطعي آنان مي كوشد تا نمونه هايي از اين احترام واعتقاد به حقوق انساني را - كه به برخي از آنها اشاره شد- نشان دهد و تحليل نمايد.