بررسي استعارۀ مفهومي «بذر» در مرصادالعباد نجم‌الدين رازي

استعارۀ مفهومي موضوعي در زبانشناسيِ شناختي است كه موضوع آن بررسي استعاره‌هايي است كه در ذهن نويسنده يا گوينده به عنوان بخشي از نظام تفكري او وجود دارند؛ بررسي اين موضوع مي‌تواند به شناخت زيربناي فكري نويسنده و ابعاد گوناگون آن كمك كند. مرصادالعباد از متون مهم عرفاني زبان فارسي و تأليف نجم‌الدين رازي(573-654 ه.ق.) است كه با استفاده از تمثيل، استعاره، آيات و احاديث فراوان در زمينۀ عرفان اسلامي نوشته شده است. در بررسي استعارۀ مفهومي «بذر» در مرصادالعباد اثر نجم‌الدين رازي مشخص مي‌شود كه اين نويسنده به اين مفهوم استعاري در سراسر اثر خود توجه ويژه داشته است؛ پس از طبقه‌بندي استعاره‌هاي مفهومي مربوط به بذر در اين اثر به اين نتيجه مي‌رسيم كه اين استعاره‌ها برپايۀ استعارۀ كلي‌ترِ «جهان آفرينش بذر است» شكل گرفته در نهايت ‌استعارۀ كلي «خداوند كشاورز است» را به ذهن متبادر مي‌سازد. ريشه‌هاي چنين تفكري را در ابعاد فرهنگي، اجتماعي، جغرافيايي، زباني و اعتقادي نجم‌الدين رازي مي‌توان جستجو كرد.