عوامل فرهنگي و اجتماعي تاثيرگذار در مشاركت تاريخي مردم اصفهان در حفاظت از مسجد جامع اصفهان

بيان مساله: مشاركت اجتماعي از مفاهيم مهم دنياي معاصر در حوزۀ معماري و شهرسازي است. اين در صورتي است كه تجربيات تاريخي ايران، از اين مفهوم خالي نبوده است و مسجد جامع اصفهان را مي‌توان نمونه‌اي دانست كه در طول تاريخ با مشاركت اقشار جامعه، محافظت شده است. بيشتر پژوهش‌هاي صورت گرفته پيرامون اين بنا متوجه وجه كالبدي آن بوده است و وجوه فرهنگي و اجتماعي آن، كمتر موردتوجه واقع‌شده است. از سويي ديگر اين بنا، ازجمله بناهاي تاريخي است كه درگذر قرن‌ها، همچنان به حيات كالبدي و كاركردي خويش ادامه مي‌دهد؛ بنابراين با توجه به كاركرد مشاركت اجتماعي در پيشبرد امور جامعه در دوران معاصر و حل مسائل اجتماعي، مطالعه در مورد تجربه تاريخي مشاركت در حفاظت از مسجد جامع اصفهان امري ضروري است. سوال تحقيق: عوامل فرهنگي تأثيرگذار در مشاركت تاريخي مردم اصفهان در نگهداري و حفاظت از مسجد جامع اصفهان چه بوده است؟ و نحوۀ تأثيرگذاري آن‌ها به چه صورت است؟ اهداف تحقيق: با اين وصف هدف از اين پژوهش شناخت عوامل فرهنگي و اجتماعي تأثيرگذار در مشاركت تاريخي مردم اصفهان در حفاظت از مسجد جامع اصفهان است. روش تحقيق: در اين پژوهش از روش تئوري زمينه‌اي استفاده گرديد. داده‌هاي موردنياز از طريق مستندات كالبدي و كتيبه‌ها و منابع مكتوب استخراج گرديد. سپس دادها تجزيه‌وتحليل و مفهوم‌پردازي شد و در سه مرحله كدگذاري گرديد و درنهايت محوربندي كدها، سه محور اصلي را به‌عنوان عوامل فرهنگي و اجتماعي تأثيرگذار در مشاركت مردم در حفاظت از مسجد جامع اصفهان، مشخص نمود. مهم‌ترين يافته‌ها و نتيجه‌گيري تحقيق: نتيجه حاصل بيانگر آن بود كه فرآيند حفاظت و نگهداري از مسجد جامع اصفهان در طول تاريخ هم به‌وسيلۀ حكومت‌ها و هم با مشاركت مردم انجام پذيرفته است. مشاركت مردم در اين فرآيند به‌خوبي در كالبد مسجد جامع اصفهان قابل‌شناسايي است و عوامل فرهنگي و اجتماعي تأثيرگذار در آن شامل اين عوامل است. عامل اول اعتقادات ديني جامعه است كه از طريق ايجاد نگرش لزوم كنشگري اجتماعي نسبت به محيط كالبدي اجتماعي مسلمانان و لزوم حفاظت از محيط كالبدي اجتماعي به‌عنوان امانت الهي و از طريق سازوكارهاي سنت وقف و باني‌گري، منجر به تداوم مشاركت تاريخي در حفاظت اين بنا شده است. در كنار اين عامل، عوامل احساس تعلق‌خاطر جامعه و حضور ميل به جاودانگي در افكار جامعه از عوامل ديگر مشاركت تاريخي در حفاظت از مسجد جامع اصفهان است.