پيش بيني نوسانات سطح آب زير زميني با استفاده از مدل‌هاي سري زماني و GMS (مطالعۀ موردي: دشت رفسنجان)

آگاهي از تغييرات بارش به عنوان يك مؤلفۀ هيدرولوژيكي در منابع آب، مهم و ضروري است تا با ارائۀ راه‏كارها و روش‏هاي مديريتي مناسب، به بهره‏برداري مناسب از آب‏هاي زيرزميني در مناطق خشك و نيمه‏خشك با توجه به كمبود بارش در اين مناطق پرداخت. با توجه به اهميت موضوع، در پژوهش حاضر پيش‏بيني نوسانات سطح آب زيرزميني تحت تأثير مدل‏هاي سري زماني در دشت رفسنجان صورت گرفت. بارش آينده با استفاده از مدل ARIMA در نرم‏افزار EViews9 براي دورۀ 1396ـ 1402 پيش‏بيني شد. سپس، افت آب زيرزميني نيز با استفاده از مدل آب زيرزميني GMS در دورۀ پايه (1382ـ 1395) و نتايج حاصل از مدل ARIMA براي دورۀ آتي شبيه‏سازي شد. نتايج شبيه‌سازي افت آب زيرزميني نيز نشان داد در تمامي منطقه افت سطح آب زيرزميني در دورۀ آتي نسبت به دورۀ پايه رخ داده و بيشترين ميزان افت آب زيرزميني در بخش‏هاي جنوب غرب دشت صورت گرفته است و ساليانه حدود 130 ميليون مترمكعب اضافه‌برداشت از منابع آب زيرزميني صورت مي‏گيرد. در حالت كلي، آب زيرزميني در ابتداي دوره بيشترين مقدار (سطح بالا) و در اواخر دورۀ آماري، كمترين مقدار (پايين‌ترين سطح) را داشته است. پس از مدل‏سازي سطح آب زيرزميني براي دورۀ پايه، پيش‏بيني بارندگي حاصل از مدل ARIMA با فرض ثابت بودن ميزان بهره‏برداري از آبخوان، بر مدل آب زيرزميني اعمال شد. نتايج نشان داد كسري حجم آبخوان به ميزان 1021.09 ميليون‌مترمكعب در سال پاياني مدل‏سازي (سال 1402) صورت گرفته است. همچنين، تغييرات سطح آبخوان دشت رفسنجان از سال 1382 تا سال 1402 بيان‌كنندۀ آن بود كه با توجه به برآورد بارش حاصل از مدل ARIMA مي‌توان گفت كه سالانه به طور متوسط يك متر افت آبخوان در اين دشت رخ خواهد داد.