كاربرد روش سيستم ديناميك در ارزيابي اثرات سياست‌هاي مديريت تقاضاي آب در حوضه آبريز رودخانه خيرآباد

حوضه آبريز رودخانه خيرآباد بخشي از حوضه آبريز زهره-جراحي است كه از لحاظ آب‌هاي سطحي از غناي خوبي برخوردار است، ولي با توجه بهره‌برداري غيراصولي از منابع آب‌ و خاك و همچنين، توسعه روزافزون برداشت از منابع آبي تحت شرايط تغيير اقليم پتانسيل آبي حوضه جهت تأمين تقاضاهاي روزافزون را كاهش داده است. كاهش جريا هاي ورودي آب سطحي طي سال هاي اخير ذخيره آب سد كوثر كه تأمين كننده آب شرب استان هاي جنوبي است را كاهش داده و اين موضوع نگراني هايي را به منظور تأمين تقاضاي آب ايجاد كرده است. لذا، مديريت منابع آب در اين حوضه امري ضروري است. در اين مطالعه تلاش شد تا در سطح حوضه آبريز با استفاده از يك رويكرد سيستمي در زمينه مديريت يكپارچه منابع، ضمن شناسايي عوامل مؤثر بر عرضه و تقاضاي آب، با در نظر گرفتن روابط متقابل و بازخوردها، رفتار سيستم منابع آب در بلندمدت مورد تجزيه‌وتحليل قرار گيرد. نتايج مطالعه نشان داد كه ادامه وضعيت موجود موجب كاهش حجم آب در دسترس و منفي شدن بيلان آب زيرزميني مي شود. همچنين، رشد جمعيت و توسعه بخش كشاورزي روند افزايشي تقاضاي آب و افزايش برداشت از منابع آب سطحي و زيرزميني در حوضه مورد مطالعه  را به دنبال خواهد داشت. تحت اين شرايط شاخص كميابي روندي افزايش داشته و شاخص پايداري سيستم كوچكتر از واحد است. نتايج همچنين نشان داد كه با ادامه شرايط فعلي حاكم بر مدل طراحي شده، شاخص آسيب پذيري و شاخص حداكثر كمبود سيستم منابع آب مورد بررسي به ترتيب معادل 0.119 و 0.213 و شاخص هاي قابليت اطمينان و پايداري نيز به ترتيب معادل 0.50 و 0.703 خواهد بود. بنابراين، با توجه به نتايج به دست آمده در دوره مورد مطالعه احتمال عدم تأمين تقاضاي فزاينده آب، درنتيجه افزايش جمعيت و سطح زيركشت محصولات كشاورزي، با استفاده از منابع آب در دسترس پيش بيني مي شود. لذا، اعمال سياست هاي مديريت تقاضا و عرضه آب در حوضه آبريز رودخانه خيرآباد ضروري بنظر مي رسد. در بين سياست هاي مديريت تقاضاي منابع آب، افزايش راندمان آبياري و حذف محصولات آب بر از الگوي كشت، با افزايش شاخص پايداري سيستم منابع آب حوضه آبريز مورد مطالعه از 0.703 به 1، بيشترين كارايي را در جهت مديريت پايدار منابع آب دارا مي باشند. علاوه بر اين، كاهش مصرف سرانه آب خانگي نيز نقش مؤثري در افزايش شاخص پايداري سيستم منابع آب دارد.