ارزيابي راندمان انتقال كانال‌هاي خاكي و كانالت‌ها در استان خوزستان

به منظور بهره وري بهينه از آب در كشاورزي، دانستن ميزان نشت آب از كانال ها ضروري است. در اين پژوهش، ارزيابي كانال هاي خاكي و كانالت هاي شبكه هاي آبياري و زهكشي استان خوزستان با محاسبه راندمان انتقال آب و تلفات نشت انجام شد. در اين رابطه، تعداد30 كانال در شبكه‌هاي اصلي آبياري و زهكشي استان خوزستان شامل:كارون بزرگ، شمال خوزستان، كرخه، شاوور، زهره، جراحي و كانال هاي تحت مديريت كشاورزان مورد بررسي و ارزيابي قرار گرفت. تعداد 17 كانالت و شش كانال خاكي در شبكه هاي آبياري از درجات سه و چهار بوده و همچنين يك كانالت و شش كانال خاكي تحت مديريت كشاورز قرار داشت.دامنه تغييرات راندمان انتقال در كانالت ها از 38.9% در شهرستان رامشير تا 99.7% در شهرستان شوشتر و در كانال هاي خاكي از 46.9% در شهرستان باغملك تا 89.3% در شهرستان شوش در نوسان بود. مقايسه ميانگين شاخص هاي اندازه گيري و محاسبه شده با آزمونt  نشان داد كه مقدار تلفات در هر كيلومتر طول كانال خاكي با مقدار 3017.7 مترمكعب در روز نسبت به كانالت ها با مقدار 2166.2 مترمكعب در روز اختلاف معني‌داري نداشت.نتايج ضرايب همبستگي پيرسون نشان دادكه همبستگي منفي و معني داري در سطح يك درصد بين راندمان انتقال با مقدار تلفات در هر كيلومتر طول كانال و نيز بين ميزان تلفات با دبي ورودي در هر كيلومتر كانال وجود دارد. 16.7% از كل كانالت هاي مورد بررسي، راندمان انتقال كم تر از 67.8% (بين 38.9% تا 67.8%) داشتند، در حالي كه در 50 % كانال هاي خاكي، راندمان انتقال كمتر از 68.6% بود.ميزان كم تلفات آب در نيمي از كانالت ها و زياد بودن بيش از حد تلفات در 11% كانالت ها كه حتي از تلفات آب در كانال‌هاي خاكي هم بيش تر بود، ضرورت توجه هر چه بيش تر به مديريت بهينه استفاده از كانالت ها را نمايان مي سازد. اين مديريت، هم در مراحل طراحي و ساخت اين سازه و هم در مراحل نصب و قرارگيري در اراضي كشاورزي بايد مدنظر قرار گيرد. همچنين بايد به واشرهاي آب بندي و ديگر تجهيزات مناسب جلوگيري از نشت آب توجه ويژه شود.