بررسي «اصل جهت كافي» در فلسفه لايبنيتس و مقايسه آن با «قاعده ضرورت سابق» در فلسفه اسلامي

اين مقاله در پي تبيين «اصل جهت كافي» در فلسفه لايب‌نيتس و مقايسه آن با «قاعده ضرورت سابق» در فلسفه اسلامي است. اصل «جهت كافي» يكي از آموزه‌هاي مهم در فلسفه لايب‌نيتس است كه به همراه اصل «تناقض»، اصول متافيزيك وي را تشكيل مي‌دهند. عبارات لايب‌نيتس در اين مورد ناهماهنگ مي‌باشد و همين نكته باعث ظهور تفاسير متفاوتي از ديدگاه او شده است. لايب‌نيتس از طرفي همه قضاياي صادق را تحليلي و در نتيجه، ضروري مي‌داند و از طرف ديگر، با طرح مفاهيمي مثل ضرورت مشروط و ضرورت اخلاقي و همچنين تقسيم قضاياي صادق به حقايق عقل و حقايق واقع، از موضع ضرورت‌گرايانه خويش عقب‌نشيني مي‌كند. در فلسفه اسلامي نيز ما با قاعده‌اي به نام قاعده «ضرورت سابق» مواجه هستيم كه قرابت زيادي با نظريه لايب‌نيتس در اصل جهت كافي دارد و خواهيم گفت كه اصل جهت كافي لايب‌نيتس، اعم از قاعده ضرورت سابق است. هدف ما مطالعه تطبيقي بين فلسفه اسلامي و فلسفه جديد غرب مي‌باشد. روش ما در اين كار، روش كتابخانه‌اي و با استفاده از منابع چاپي و اينترنتي و نرم‌افزارهايي مثل «كتابخانه حكمت اسلامي» است.