رويكرد شرح التعرف به داستان حضرت آدم(ع)

اهل معرفت در تدوين آثار خود از قرآن بسيار استفاده كرده و به تناسب موضوع، به‌صورت آشكار و پنهان، آيات، داستانها، واژه‌ها و اصطلاحات آن را به‌منظور استناد و استشهاد و معمولاً با ديدگاهي تأويلي در متن خود آورده‌اند. از ميان داستان‌هاي قرآني، ماجراي خلقت آدم (ع)، نقض نهي او، رانده‌شدنش از بهشت و توبه‌كردن او و نقض امر شيطان در سجده‌كردن بر آدم، ابوالبشر ازجمله برجسته‌ترين مواردي است كه با رويكردي تأويلي در متون تعليمي عرفاني و ازجمله در شرح التعرف آمده است. مسئله مطرح در اين پژوهش اين است كه مستملي با چه رويكردي به بخش‌هاي مهم اين ماجرا توجه و اشاره كرده و ديدگاه تأويلي وي متناسب با چرخش و جابه‌جايي كنشگران چگونه است. نتايج به‌دست‌آمده در پاسخ به سؤالات مذكور به‌طوركلّي اين است كه در اين اثر هرجا با ديدگاهي تأويلي، كنشگر حقيقي نقض نهي آدم (ع) خداوند است، به مواردي ازقبيل محبت و غيرت الهي اشاره و استناد شده است. در مواردي نيز كنشگري حوادث را آدم (ع) دانسته كه با دو ديدگاه مثبت و منفي تفسير و تبيين شده است. در مسئله نقض امر شيطان نيز رويكرد نويسنده كاملاً منفي است.