ماهيت‌پژوهي و جايگاه نهادهاي عمومي غيردولتي چالش‌ها و بايسته‌ها

نهادهاي عمومي غيردولتي واحدهاي اجرايي هستند كه در پي نيازهاي اجتماعي پس از انقلاب اسلامي پا به عرصه وجود گذاردند. بنابراين خدمات نهادها متأثر از ارزش‌هاي فرهنگي، اجتماعي و اعتقادي جامعه است؛ نقشي كه هر‌چند فلسفه وجودي و جايگاه محوري نهادها را در ميان ساير دستگاه‌هاي دولتي و عمومي غيردولتي نمايان مي‌سازد؛ اما به‌نظر مي‌رسد ماهيت حقوقي آنها در نظام اداري ايران به‌درستي شناخته نشده و همين مسئله اهداف، سياستگذاري و كاركردهايي را كه دولت اسلامي از طريق ايجاد نهادها دنبال مي‌كند، با موانع روبه‌رو كرده است. ازاين‌رو، اين مقاله بر آن شد تا با استفاده از روش توصيفي ـ تحليلي به ارائه تعريفي از ماهيت و جايگاه نهادها در نظام حقوقي كشور بپردازد. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد: اولاً؛ نهادهاي عمومي غيردولتي به‌رغم آنكه همانند دستگاه‌هاي حكومتي در ذيل حاكميت دولت و با بهره‌مندي از امتيازات قدرت عمومي آن، براي ارائه خدمات عمومي به جامعه شكل گرفته‌اند، اما از شخصيت حقوقي مستقل و ساختار سازماني انعطاف‌پذيري نسبت به دستگاه‌هاي مذكور برخوردارند. ثانياً؛ تأمين نيازهاي ارزشي جامعه، شخصيت حقوقي نهادها را حتي از مؤسسه‌هاي عمومي غيردولتي نيز متمايز مي‌‌كند. به‌عبارت‌ديگر برخلاف شخصيت‌هاي حقوقي اخير كه وجود آنها برگرفته از جمهوري بودن شكل نظام و نيازهاي روز دولت است؛ نهادهاي عمومي غيردولتي، ذيل چتر دولت، آن دسته از منافع عمومي را تأمين مي‌كنند كه نشئت گرفته از ماهيت اسلامي نظام سياسي كشور است. ثالثاً؛ نهادهاي عمومي غيردولتي از ماهيت: «اداري، اجرايي و خدماتي» برخوردارند. رابعاً؛ اين ارگان‌ها در دسته «دستگاه‌هاي اجرايي ـ اداري» قرار دارند.