بررسي ارتباط تاوه قطبي پوشن‌سپهري با ساختار وردايست ديناميكي در منطقه جنوب‌غرب آسيا همراه با دو مطالعه موردي

نتايج پژوهش هاي انجام شده حاكي از آن است كه پيش‌بيني پذيري وضع هوا در مقياس هاي زماني فراتر از دو هفته، با جفت شدگي ديناميكي بين گردش هاي وردسپهر و پوشن سپهر امكان پذير است. بنابراين شناخت و درك كامل سازوكار جفت شدگي پوشن سپهر وردسپهر، نياز به مطالعات بيشتر و جامع تري دارد. هدف اصلي پژوهش حاضر، مطالعه اين سازوكار با تمركز بر منطقه جنوب غرب آسيا است. در اين پژوهش، داده هاي روزانه بازتحليل NCEP/NCAR از سال 1968 تا 2015 به‌كار رفته است. منطقه بررسي شده، شامل ايران و مناطق واقع در غرب آن تا شرق درياي مديترانه است. طي اين دوره، 42 رخداد تاوه قوي و 46 رخداد تاوه ضعيف شناسايي شد. نتايج مربوط به سه كميت وردايست مشتمل بر فشار، ارتفاع ژئوپتانسيلي و دماي پتانسيلي نشان مي دهد كه طي رخدادهاي تاوه قطبي ضعيف، بخش هاي زيادي از منطقه مورد مطالعه و ايران در ناحيه شكست امواج راسبي قرار داشتند و درنتيجه، آثار ناشي از تاوه ها بر اين منطقه زياد نيست. اما در رخدادهاي تاوه قوي، عرض هاي بالاتر در منطقه مورد مطالعه و برخي نواحي از عرض هاي مياني آن، در محدوده درون تاوه واقع هستند؛ بنابراين به دنبال رخدادهاي تاوه قوي مي توان تغييرات ناشي از تاوه قطبي را در كميت هاي وردايست بر فراز منطقه مورد مطالعه انتظار داشت. همچنين بررسي همبستگي بين شاخص تاوه قطبي تامپسون با سه كميت وردايست فوق بيانگر همبستگي مستقيم ميان فشار و همبستگي معكوس ارتفاع ژئوپتانسيلي و دماي پتانسيلي با بي هنجاري شدت تاوه در منطقه ايران با تأخيرهاي زماني مختلف بين هشت تا ده روز است. به علاوه، بر مبناي نتايج، يكي از دلايل احتمالي ايجاد يا تقويت تاشدگي هاي وردايست و متعاقب آن چرخندزايي سطح زمين، تاوه قطبي پوشن سپهري است.