پديد آورندگان :
فيض نيا، سادات دانشگاه تهران - دانشكده منابع طبيعي - گروه آبخيزداري , موسويان، مريم دانشگاه تهران - دانشكده منابع طبيعي - گروه آبخيزداري , عبداللهيان دهكردي، زهره دانشگاه شهركرد - دانشكده منابع طبيعي - گروه آبخيزداري , ابراهيمي درچه، خديجه دانشگاه شهركرد - دانشكده منابع طبيعي - گروه آبخيزداري
كليدواژه :
حوزه آبخيز جونقان , حساسيت مواد زمين شناسي به فرسايش , GIS , سيل خيزي , زمين شناسي
چكيده فارسي :
ايران كشوري است با فرهنگ كهن كه طي زمانهاي طولاني ساكنان آن براي تطبيق با حوادث و رويدادهاي اطراف خود بنا به سليقه و ابتكارات محلي در زمينههاي مختلف، طبقهبنديها، اسامي و فنآوريهاي گوناگوني را بوجود آوردهاند. اين منابع غني دانش با سرعتي غير قابل تصور در حال فرسايش هستند كه در واقع بخشي از فرآيند تخريب فرهنگهاي محلي و بومي است؛ لذا حفاظت و گردآوري اين اطلاعات از اهميت زيادي برخوردار است. در اين مطالعه سعي شد تا بخشي از دانش عشاير ايل بويراحمد در زمينۀ بازشناسي زمان و مكان كه نقش چشمگيري را در شكلدهي فعاليتهاي گوناگون بهرهبرداري در عرصۀ مرتع ايفا ميكند بررسي و مكتوب گردد. اين مطالعه در مرتع ديلگان كه در زمرۀ مناطق سردسيري استان كهگيلويه و بويراحمد بوده و سكونتگاه ييلاقي طوايفي از عشاير ايل بوير احمد است، صورت پذيرفت. جهت جمعآوري اطلاعات از پژوهش مشاركتي بهره گرفته شد. با توجه به اشراف شبانان مجرب به اجزاي زماني و مكاني، مصاحبهها به دو قسمت مصاحبه از شبانان و ساير افراد تقسيم گرديد و از طريق مصاحبۀ آزاد و مشاهده ضمن كار، اطلاعات لازم دربارۀ دانش ايشان نسبت به تقويم محلي و شناسايي مكانهاي پيرامون در مرتع كاوش و ثبت شد. در نهايت متن مصاحبهها به شيوۀ تحليل محتوا تجزيه و تركيب شده است. نتايج اين بررسي مبين آن است كه بوميان منطقه در دانش روايي خود تقويم روزانه و سالانهاي دارند كه فعاليتهاي خود را بر طبق آن تنظيم مينمايند. تقويم روزانه ايشان شامل دوازده بخش است كه زمانهاي مختلف شبانه روز بر مبناي آن نامگذاري ميشود. همچنين در تقويم سالانۀ ايشان، ايام مختلف سال در سيزده واحد زماني متفاوت طبقهبندي شده است كه فعاليتهاي سالانه عشاير (نظير كوچ، برداشت محصول، برداشت گياهان خوراكي و دارويي و ...) منطبق با اين تقويم روايي صورت ميپذيرد. با توجه به آنچه كه گفته شد توصيه ميشود موضوع شناسايي الگوهاي طبقهبندي و نامگذاري زمان و مكان در نظامهاي سنتي روستايي و ايلياتي از ناحيه متوليان مديريت مرتع مورد تحقيق بيشتر قرار گيرد تا امكان تحليل واقع بينانهتري از زمينۀ تحقيق پيش رويشان فراهم شده و راهكارهاي عمليتري نيز در جهت پيشبرد اهداف ارائه گردد.
چكيده لاتين :
Physical characteristics of drainage basins such
as geological materials, landuse type and vegetation cover, soil type, surface
permeability, depth of underground water table, topographical conditions and
drainage are important factors in flood occurrence which affect prevailing
equations on water movement in drainage and determine storage capacity of
drainage basins. Geology is one of the most important factors affecting flood
occurrence of drainage basin. In this study it is attempted to investigate the
effect of geology factor on flood occurrence in Joneghan drainage basin,
Shahr-e – Koord, using a new method. In this respect, after preparing base maps
consisting of slope amount , geology , landuse , erodibility of geological
material , soil depth and drainage pattern , studies were performed in two
stages as follows: In the first stage, flood occurrence of hill slopes of each
sub- catchment was investigated. For doing so, work unit map was prepared using
slope and infiltration maps. Then in each sub-catchment, land use, erodibility
of geological materials and soil depth were overlaid with work unit map one by
one and dually. In the second stage, flood occurrence of drainage was
investigated as follows: First, longitudinal profile of main drainage of each
subcatchment was prepared using GIS. For investigation of flood occurrence of
drainages, slope and permeability of geological units were used. The results of
the first stage showed that permeability, slope, erodibility of geological
materials and soil depth have the greatest effect on flood occurrence,
respectively. Also based on this four – factor method, subcatchments were
divided into five flood occurrence classes as follow: low, low to medium,
medium, relatively high, and high. The results of the second stage showed that
drainage flood occurrence belongs to two classes of low to medium and medium.
By combining slope and drainage flood occurrence, it can be concluded that the
third subcatchment with medium flood occurrence is more susceptible to flood
relative to other subcatchments. With regard to the results of the present
study, it can be concluded that geology has high impact on flood occurrence and
permeability of geological materials decrease flood occurrence in the basin.
