مدل كاهش سوءمصرف مواد در نوجوانان ديابتي: نقش افسردگي و استرس با ميانجيگري مهارت‌هاي حل مسئله و تعارض

زمينه و هدف: ديابت يكي از شايع‌ترين بيماري‌هاي مزمن در كودكان و نوجوانان است و به دليل مشكلات خاص خود گاهي از طريق كاهش سلامت و افزايش استرس و افسردگي باعث افزايش سوءمصرف مواد در نوجوانان مي‌شود. بنابراين، مطالعه حاضر با هدف بررسي مدل كاهش سوءمصرف مواد در نوجوانان ديابتي: نقش افسردگي و استرس با ميانجيگري مهارت‌هاي حل مسئله و تعارض انجام شد. مواد و روش ها: اين مطالعه توصيفي از نوع همبستگي بود. جامعه پژوهش شامل نوجوانان ديابتي عضو انجمن ديابت شهر اروميه و مراجعه‌كننده به بيمارستان امام خميني (ره) و مراجعه‌كننده به پزشكان متخصص ديابت شهر اروميه در فصل بهار سال 1398 بود. از ميان اعضاي جامعه، 206 نفر با روش نمونه‌گيري هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهاي پژوهش شامل مقياس غربالگري سوءمصرف موادنسخه نوجوانان (ميلرو لازوسكي، 2001) و پرسش‌نامه‌هاي افسردگي (بك و همكاران، 1988)، استرس (كوهن و همكاران، 1983)، مهارت‌هاي حل مسئله (هپنر و پترسن، 1982) و مهارت‌هاي حل تعارض (ويكز، 1994) بود. داده‌ها با استفاده از روش‌هاي ضرايب همبستگي پيرسون و مدل‌يابي معادلات ساختاري در نرم‌افزارهاي SPSS و LISREL تحليل شدند. ملاحظات اخلاقي در اين پژوهش، تمامي اصول اخلاق در پژوهش رعايت شده است. يافته ها: يافته‌ها نشان داد كه افسردگي و استرس به طور مستقيم بر مهارت‌هاي حل مسئله و تعارض اثر منفي و معنادار دارند، اما بر سوءمصرف مواد اثر مستقيم و معناداري نداشتند؛ همچنين مهارت‌هاي حل مسئله و تعارض به طور مستقيم بر سوءمصرف مواد اثر منفي و معنادار داشتند. علاوه‌براين، افسردگي و استرس به طور غيرمستقيم از طريق مهارت‌هاي حل مسئله و تعارض بر سوءمصرف مواد اثر معنادار داشتند (0/05 P). نتيجه گيري: نتايج نشان داد كه افسردگي و استرس از طريق كاهش مهارت‌هاي حل مسئله و تعارض مي‌توانند باعث افزايش سوءمصرف مواد در نوجوانان ديابتي شوند؛ بنابراين براي كاهش سوءمصرف مواد در نوجوانان ديابتي بايد به دنبال راهكارهايي براي كاهش افسردگي و استرس و افزايش مهارت‌هاي حل مسئله و تعارض بود كه برگزاري كارگاه‌هاي آموزشي براي اين منظور توصيه مي‌شود.