پايش تغييرات رطوبت خاك در تالاب هورالعظيم و ارتباط آن با طوفان‌هاي گرد و غبار در جنوب غرب ايران

رطوبت خاك نقش مهمي در تبادل ماده و انرژي ميان سطح زمين و جو دارد. كمبود يا فقدان رطوبت خاك، به عنوان يكي از عوامل شتاب دهنده به ايجاد و گسترش كانون ‌هاي گرد و غبار شناخته مي‌ شود. تالاب هورالعظيم در جنوب غرب ايران، در دهه‌هاي اخير به دلايل مختلف با تنش‌هاي آبي مواجه بوده است. هدف از اين بررسي، پايش تغييرات زمانيمكاني رطوبت خاك در تالاب هورالعظيم و ارتباط آن با فراواني رخداد طوفان‌هاي گرد و غبار در جنوب غرب ايران مي‌باشد. براي اين منظور، پايش تغييرات زماني مكاني رطوبت خاك برپايه اطلاعات سنجش از دور بررسي گرديده است. تصاوير 8 روزه از سنجنده ماديس ماهواره اكوا در دوره 15 ساله(2017-2003) اساس اين بررسي را شكل مي‌دهد. در سوي ديگر، فراواني سالانه رخدادهاي گرد و غبار در جنوب غرب ايران در دوره 20171987 جهت بررسي پاسخ شرايط جوي به تغييرات محيطي تالاب مورد ارزيابي قرار گرفته است. نمايه‌هاي سنجش از دور شامل دماي رويه زمين(LST)، شاخص پوشش گياهي تعديل كننده اثر خاك(SAVI) و شاخص رطوبت خاك عمودي(PSMI) مي‌باشند. نتايج اين بررسي، بيانگر روند افزايشي دامنه شاخص‌هاي دور سنجي مي‌باشد. دامنه شاخص پوشش گياهي، رو به ارزش‌هاي بيشتر مي‌رود كه به مفهوم كاهش تراكم پوشش گياهي مي‌باشد. ارزش‌هاي شاخص رطوبت خاك عمودي نيز روند افزايشي دارد كه بيانگر كاهش رطوبت خاك مي‌باشد. آزمون‌هاي آماري نشان داد كه فراواني طوفان‌هاي گرد و غبار در ايستگاه‌هاي بستان و صفي‌آباد دزفول در سطح معني داري 0/01 و ساير ايستگاه‌ها در سطح معني‌داري 0/05 روندهاي افزايشي داشته‌اند. همچنين مقادير بتا نشان داد كه هرساله حدود يك روز به تعداد روزهاي گرد و غبار در ايستگاه هاي صفي آباد و بستان افزوده شده است. بنابراين كاهش رطوبت خاك و كاهش تراكم پوشش گياهي منجر به افزايش دماي رويه زمين شده كه اين تغييرات شرايط محيطي تالاب هورالعظيم بر فراواني رخداد طوفان‌هاي گرد و غبار اثر مي‌گذارند.