بررسي و مقايسه‌ آماري مدل‌هاي تجربي آبشويي نمك‌هاي محلول از نيمرخ خاك‌هاي شور و سديمي (مطالعه موردي: استان خوزستان)

Investigation and Statistical comparison of the soil empirical desalinization models for salin-sodic soils (Case study: Khuzestan province

در مناطق خشك‌، همچون بيشتر نواحي ايران كه داراي بارندگي كم و تبخير زياد مي‌باشند، تجمع نمك‌ها در سطح و نيمرخ خاك امري اجتناب‌نا‌پذيرخواهد بود‌. در خاك‌هاي شور و سديمي به علت افزايش غلظت نمك‌هاي محلول در فاز محلول خاك، جذب آب به وسيله گياه دچار اختلال شده كه در نهايت باعث توقف و اثرات نا مطلوب در رشد و نمو آن مي‌گردد. نخستين گام براي بهسازي اين خاك‌ها‌، كاهش شوري خاك تا حد بهينه از راه آبشويي نمك‌ها و جلوگيري از ماندابي‌شدن زمين‌ها مي‌باشد. در طرح‌هاي مطالعاتي، بررسي امكانات اصلاح فيزيكي و شيميايي خاك‌هاي شور يا شور و سديمي و تعيين ميزان آب لازم براي آبشويي نمك‌هاي محلول از نيمرخ خاك‌ها از طريق آزمون‌هاي ميداني توصيه گرديده است‌. هر چند مي‌توان با تقريب و دقت قابل قبولي با استفاده از مدل‌هاي شبيه‌سازي رايانه‌اي نسبت به تعيين مقدار آب آبشويي و زمان لازم براي آبشويي اقدام كرد. برخي پژوهشگران به دليل مشكلاتي كه تغييرات مكاني ويژگي‌هاي خاك در مزرعه ايجاد مي‌كنند،‌ استفاده از مدل‌هاي تجربي را پيشنهاد داده‌اند. هدف از اين تحقيق، ارزيابي و مقايسه آماري مدلهاي تجربي حاصله براي آبشويي نمكهاي محلول از نيمرخ خاكها و معرفي مناسبترين مدل تجربي براي استان خوزستان با مساحتي حدود 64057 كيلومترمربع مي‌باشد. نتايج بدست آمده از اين تحقيق نشان داد كه مناسب‌ترين مدل براي محدوده مورد مطالعه مدل تواني و منطقه‌اي پذيرا و كشاورز (1378) بوده است.

Accumulation of soluble salts in arid areas which are similar to most regions of Iran is inevitable in soil surface and profile because of low precipitation and high evaporation. High concentration of soluble salts in soil profile caused severe problems for root water uptake thus plant growth stopped. Reducing soil salinity to optimized content by leaching and avoiding soil pounding must be consider for reclaim saline soils which were recognized in many studies to determine the potential of saline and sodic soils for physical and chemical reclamation and also the amount of leaching water to decline soluble salts from soil profiles by field experiments were evaluated in previous studies. It is also possible to compute reclamation water requirement and leaching duration by simulation models with desired accuracy. Some researchers suggested to use empirical models to cover the spatial variation of soils in field. The objectives of this study were to evaluate and statistically compare the empirical models of leaching soluble salts and also introduce the most accurate empirical model for Khuzestan province with an area of 64057 square kilometer. The results showed that among the others the empirical power function model introduced by Pazira and Keshavarz (1378 ) was the most appropriate and suitable for study area.