شناسايي ژنوتيپ‌هاي برنج متحمل به تنش خشكي با تجزيه و تحليل چندمتغيره

Rice drought-tolerant genotypes recognition using multivariate analysis

به منظور شناسايي ژنوتيپ هاي برنج متحمل به شرايط تنش خشكي، 14 ژنوتيپ برنج در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در دو شرايط غرقاب و تنش خشكي در شهرستان علي آباد كتول در سال زراعي 91-90 مورد آزمايش قرار گرفتند. تفاوت بسيار معني داري بين ژنوتيپ ها از نظر كليه صفات مورد مطالعه وجود داشت كه بيانگر وجود تنوع ژنتيكي بين ژنوتيپ ها بود. تحليل همبستگي بين عملكرد در شرايط غرقاب و تنش خشكي و شاخص تحمل به خشكي نشان داد كه شاخص هاي حساسيت به تنش، تحمل، ميانگين عملكرد، ميانگين هندسي، ميانگين هارمونيك و عملكرد را به عنوان شاخص هايي برتر در هر دو شرايط غرقاب و تنش خشكي كه قادرند ژنوتيپ هاي مقاوم با عملكرد بالا را نشان دهند انتخاب نمود. تجزيه خوشه ايژنوتيپ ها به كمك شاخص هاي تحمل به خشكي انجام شد. براساس اين نمودار ژنوتيپ ها به سه گروه تقسيم شدند. ژنوتيپ هاي Graldo، IRAT216، غريب سياه ريحاني، USEN، IR63372-15 كه در گروه سوم قرار گرفتند و جزو ژنوتيپ هاي حساس به خشكي بودند. با توجه به شاخص هاي تحمل خشكي ژنوتيپ هاي سپيدرود، طارم محلي و IR83752-B-B-12-3 نظر به دارا بودن بيشترين ميزان عملكرد در هر دو شرايط محيطي و داشتن شاخص تحمل به تنش بالا به عنوان ژنوتيپ هاي متحمل پيشنهاد مي شوند.

Breeding rice for drought tolerance requires proper evaluation and analysis of genetic diversity in breeding parameters are related to drought tolerance. To identify tolerant index and sensitive rice genotypes to drought stress, an environment was conducted with 59 genotypes of rice in a complete block design with three replications in two flooding and water stress conditions in 2013 growing season in Aliadad Research Farm in Gonbad Kavous, Iran. Data variance analysis showed highly significant differences among genotypes for all studied traits. Significant genetic variation detected between genotypes and the traits evaluated. Analysis of correlation among the performance in terms of flooding and drought and stress tolerance indices showed that the SSI, STI, MP, GMP, HM and YI indices as the best indicators in both flooding and drought stress conditions which could be detect the genotypes by demonstrate robust, high-performance. Cluster analysis was performed using drought tolerance indices, genotypes were divided into three groups. Genotypes with drought tolerance indices were used and they were divided into three groups. Genotype-by IRAT177, IR62761-20, IR60080-42, B6144F-MR-6-0-0, CT13382-8-3-M, UPLRi-7, and IRAT212 were placed in third group and considered as the most drought-sensitive genotypes. According to the indicators of drought tolerance genotypes Caiapo, IR68702-072-1- 4-B and Pegaso considered to have the highest yield in both environmental conditions and a high STI as suggested tolerant genotypes.