باز انديشي در مفهوم شهر اسلامي؛ تحليلي پيرامون برداشت هاي مختلف از مفهوم شهر اسلامي و تبيين ضرورت خوانش اخلاقي

Rethinking the Concept of Islamic City; Analysing Different Understandings of the Islamic City Concept and Explaining the Necessity of Ethical Reading

اهداف: در دهه‌هاي گذشته مقالات و كتب متعددي پيرامون مفهوم "شهر اسلامي" هم توسط محققان مسلمان و هم توسط مستشرقين غربي به رشته تحرير در آمده است. برخي مفهوم شهر اسلامي را متناسب با اقتضائات زمان معاصر نمي‌دانند و در مقابل برخي از لزوم توجه بيشتر به آن سخن مي‌گويند. هدف از اين مطالعه در مرحله اول دسته‌بندي و تحليل خوانش‌هاي مختلف از شهر اسلامي و در مرحله دوم بازانديشي در اين تعريف مبتني بر اقتضائات كنوني جوامع مسلمان بود. ابزار و روش‌ها: مطالعه حاضر ماهيتي توصيفي- تحليلي و اكتشافي دارد. روش جمع‌آوري اطلاعات برآيندي از مطالعات كتابخانه‌اي و مصاحبه‌هاي عميق با صاحب‌نظران اين حوزه در داخل و خارج از كشور بود كه در مقايسه با هم مورد بحث، تحليل و نقد قرار گرفت. اين مطالعه ابتدا به دسته‌بندي و مقايسه بين رويكردهاي برون‌ديني و درون‌ديني از مفهوم شهرهاي اسلامي پرداخت. يافته ديگر اين مطالعه افزودن خوانشي درون‌ديني به خوانش‌هاي قبلي از شهر اسلامي بود. در اين راستا به موازات بررسي مطالعات مختلف پيرامون شهر اسلامي، لايه‌هاي مختلف تفكر اسلامي نيز مورد بررسي قرار گرفت و با خوانش‌هاي موجود تطبيق داده شد. نتيجه‌گيري: در نتيجه‌گيري مطالعه حاضر به اين سئوال پاسخ داده شد كه تكيه بر كدام يك از ابعاد انديشه اسلامي بيشتر با نيازهاي جامعه امروزي در حوزه شهرسازي متناسب است؟. با توجه به تحليل‌هايي كه در مطالعه بيان شد تاكيد بر رويكرد اخلاقي بيش از ساير رويكردها مي‌تواند پاسخگوي اقتضائات كنوني شهرها در جوامع اسلامي باشد.

Aims Numerous articles and books on the concept of “Islamic city” have been written by Muslim scholars and western orientalists over the past decades. Some scholars have indicated that the concept of an Islamic city is not appropriate with the requirements of contemporary times and on the other hand, some scholars argue that there is a need for more attention. The aim of this study in the first step was to classify and analyze different readings of Islamic city and it was rethinking the definition based on the requirements of contemporary times in the second step. Instruments & Methods The present study is descriptive-analytical and exploratory research. Data collection was conducted using library studies and depth interviews with experts inside and outside of the country that they were discussed, analyzed and criticized in comparison with each other. This study first categorized and compared the inter-religious and outer-religious approaches to the concept of Islamic cities. Another finding of this study was to add the inter-religious reading to earlier readings of the Islamic city. In this regard, in parallel with the investigation of different studies on Islamic cities, different layers of Islamic thought were also studied and adapted to existing readings. Conclusion In conclusion, the present study addresses the question of which aspect of Islamic thought is more in line with the needs of today’s society in urban planning. According to the analyses indicated in the study, the emphasis on the ethical approach can meet the current requirements of cities in Islamic societies more than the other approaches.