اثر مقادير مصرف و تقسيط كود نيتروژن بر عملكرد، اجزاي عملكرد، انتقال مجدد ماده خشك و ميزان فتوسنتز جاري در گندم رقم چمران

Effects of amounts and nitrogen fertilizer splitting on yield, yield components and dry matter remobilization of wheat (cv. Chamran)

اين آزمايش در سال زراعي94-1393 به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در منطقه رامهرمز اجرا گرديد. تيمارهاي آزمايش شامل دو عامل كه فاكتور اول مقادير مختلف كود نيتروژن خالص (صفر،50، 100 و 200 كيلوگرم در هكتار) از منبع اوره و فاكتور دوم مربوط به تقسيط كود نيتروژن شامل : T1 = (50% كاشت + 50% ساقه رفتن)، T2 = (33% كاشت + 33% ساقه رفتن + 33% قبل از ظهور سنبله)، T3 = (25% كاشت + 50% ساقه رفتن + 25% قبل از ظهور سنبله) و T4 = (25% كاشت + 25% ساقه رفتن + 25% قبل از ظهور سنبله + 25% در مرحله شيري) بود. نتايج نشان داد كه تفاوت بين سطوح مقادير مختلف كود نيتروژن از نظر ارتفاع ساقه، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت و ميزان و كارايي فتوسنتز جاري در سطح يك درصد و ميزان انتقال مجدد ماده خشك در سطح احتمال پنج درصد معني‌دار بود. اثر تقسيط كود نيتروژن بر ارتفاع ساقه، تعداد سنبله در متر مربع، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و ميزان فتوسنتز جاري در سطح يك درصد و بر كارايي فتوسنتز جاري در سطح احتمال پنج درصد معني‌دار شد. همچنين بر همكنش مقدار و تقسيط كود نيتروژن بر عملكرد بيولوژيك، ميزان و كارايي انتقال مجدد ماده خشك و ميزان و كارايي فتوسنتز جاري در سطح احتمال يك درصد معني‌دار شد. بيشترين عملكرد دانه در تيمار 100 كيلوگرم در هكتار نيتروژن خالص با 5141/5 كيلوگرم در هكتار و در تقسيط كود در سطح T3 با 4592/4 كيلوگرم در هكتار حاصل شد. بيشترين ميزان و كارايي فتوسنتز جاري در تيمار 100 كيلوگرم در هكتار نيتروژن خالص و T3 مشاهده شد. به طور كلي با توجه به نتايج اين تحقيق، مصرف 100 كيلوگرم نيتروژن خالص و تقسيط كود 25% كاشت + 50% ساقه رفتن + 25% قبل از ظهور سنبله نسبت به ساير تيمارها باعث افزايش عملكرد و اجزاي عملكرد شده و در منطقه مورد مطالعه نيز قابل توصيه مي‌باشد.

This experiment was conducted as factorial based on completely randomized blocks design with 3 replications during 2014-2015 in Ramhormoz, Khozestan province. The experiment consisted of two factors: nitrogen fertilizer rates: (zero, 50, 100 and 200 kg per hectare) and split nitrogen application included: T1 = (50% at planting + 50% at stem elongation), T2 = (33% at planting + 33% at stem elongation + 33% before ear emergence), T3 = (25% at planting + 50% + 25%at stem elongation before ear emergence) and T4 = (25% at planting + 25% + 25% at stem elongation before ear emergence + 25% in the milky stage. The results showed that difference between the levels of nitrogen fertilizer in plant height, number of spikes per square meter, grain number per spike, 1000-seed weight, grain yield, biological yield, harvest index and the amount and efficiency of current photosynthesis at 1% level of probability and remobilization rate of dry matter at 5% level of probability. Effect of split application of nitrogen on plant height, number of spikes per square meter, grain yield, biological yield and current photosynthesis at 1% level of probability and the efficiency photosynthesis current at 5% level of probability was significant. The interaction of the amount and nitrogen fertilizer splitting on biological yield and efficiency of dry matter remobilization and efficiency of current photosynthesis at 1% level of probability was significant. The highest grain yield was in N2 (100 kg ha nitrogen) with 5.5141 kg/ha and fertilizer splitting in T3 (25% at planting + 50% + 25% at stem elongation before ear emergence) 4.4592 kg/ha, respectively. The greatest amount and efficiency of current photosynthesis were observed in N2 (100 kg/ha nitrogen) and T3 (25% planting + 50% + 25% stem elongation before Ear emergence). In general, consuming 100 kg/ha of nitrogen fertilizer with T3 splitting (25% planting + 50% stem elongation + 25% before Ear emergence) increase yield and yield components compared to other treatments and it can be recommended in the region of study.