پديد آورندگان :
كرمي، محمد دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده كشاورزي - گروه علوم باغباني، تهران، ايران , عبادي، محمد تقي دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده كشاورزي - گروه علوم باغباني، تهران، ايران , عياري نوش آبادي، مهدي دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده كشاورزي - گروه علوم باغباني، تهران، ايران
كليدواژه :
نپتالاكتون , اسانس , 1و 8- سينئول , (Nepeta crispa Willd)
چكيده فارسي :
گياه مفرّاح با نام علمي Nepeta crispa Willd. از تيره نعناعيان، از جمله گياهان بومي ايران ميباشد كه به صورت خودرو اطراف كوه الوند استان همدان رويش دارد. از اين گياه به‌عنوان ضدنفخ، ضدالتهاب، مسكن، ضد باكتري و ضد قارچ استفاده مي‌شود. هدف اين تحقيق، بررسي فيتوشيميايي تركيبات اسانس اندام هوايي اين گياه در مرحله رويشي، كشت شده در دانشگاه تربيت مدرس تهران با ارتفاع 1283 متر از سطح دريا، و مقايسه با نمونههاي برداشت شده از مناطق خودروي: ارزان فود و گشاني به‌ترتيب با ارتفاعات 3015 و 2489 متر از سطح دريا ميباشد. نمونه گياهان در اوايل مرداد ماه 1397 برداشت شدند. اسانس هر سه نمونه در مرحله رويشي با روش تقطير با آب استخراج گرديد و با استفاده از دستگاه‌هاي GC-FIDو GC-MS آناليزگرديد. درصد اسانس در نمونههاي جمعآوري شده از ارزان فود، گشاني و مزرعه، به‌ترتيب 13/2، 97/1 و 55/0 درصد بود. تركيبات اصلي شناسايي شده: 8،1- سينئول (3/40، 5/48، 9/49 درصد)، 4aα,7β,7aα- نپتالاكتون[1] (8/34، 7/3، 7/24 درصد) و بتا- پينن (2/6، 4/5، 4/5 درصد) به‌ترتيب در نمونههاي مزرعه، گشاني و ارزان فود مشاهده شد. هرچند ميزان درصد اسانس و ماده 1، 8-سينئول، در نمونه كشت شده در تهران كاهش يافت، با اين حال ميزان تركيب نپتالاكتون در اين نمونه‌ها افزايش يافت. با توجه به نتايج به‌دست آمده تغيير شرايط محيطي نقش مهمي در تغيير كميت و كيفيت اسانس اين گياه داشته است، ولي كشت در محلي با اختلاف ارتفاع بيش از 1200 متر، پايين تر نسبت به محل رويش اصلي، نشاني اميدبخش براي پتانسيل اهلي كردن N. crispa ميباشد. بهينه‌سازي عوامل ديگري مانند كشت در منطقه‌اي نزديك رويشگاه اصلي و يا تيمارهاي تغذيه، تنش‌هاي زيستي و غير زيستي، مي‌تواند كيفيت گياه را نسبت به نمونه خودرو بهبود بخشد.
چكيده لاتين :
Nepeta crispa Willd. Locally known as Mofarrah belongs to Lamiaceae family. It is an Iranian endemic self-growing medicinal plant to Alvand Mountains in Hamadan province. N. crispa has carminative, anti-inflammatory, antinociceptive, antibacterial and antifungal properties. The aim of this study was to investigate the phytochemical composition of essential oil compounds of this plant in the vegetative stage, which cultivated in Tarbiat Modares University of Tehran at an altitude of 1283 m above sea level, and compare with samples taken from natural habitats in Arzanfood and Gashani with the altitude of 3015 and 2489 m above sea level, respectively. The plants were harvested during the late July 2018. The essential oils of all samples were obtained by hydrodistillation and were analyzed by GC-MS and GC-FID. The yield of essential oil in the sample collected from Arzanfood, Gashani and field samples were 2.13, 1.97 and 0.55% (w/w), respectively. Twenty components were identified among the samples, representing 93-96% of the oils. The main components were 1, 8-cineole (40.25%, 48.5, 49.9%), 4aα, 7β, 7aα-nepetalactone) 34.8%, 3.7%, 24.7%) and β- pinene) 6.2%, 5.4%, 5.4%) for cultivated field, Gashani and Arzanfood samples, respectively. Although the percentage of oil and 1, 8-cineole in the cultivated sample were low, but the amount of nepetalactome compounds was high. According to the results, the environmental conditions had an important role in the qualitative and quantitative changes in the essential oil of this plant but cultivation of N. crispa in a place with more than 1200 m difference in altitude, lower than the main habitat, was a promising sign for domestication of N. crispa. Optimization of other factors including, cultivation in an area close to the natural habitat, nutrition, biotic and abiotic stresses treatment could even improve the quality of this plant compared to the self-growing ones.
