تأثير نظام‌هاي خاك‌ورزي و كود شيميايي (NPK) بر خصوصيات كمي و كيفي ذرت

Effect of tillage systems and fertilization (NPK) on quantitative and qualitative traits of corn (Zea mays L.)

به‌منظور بررسي خاك‌ورزي و همچنين مديريت كود شيمايي در بهبود عملكرد كمي و كيفي ذرت، آزمايشي به‌صورت اسپليت پلات در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با 4 تكرار طي سال‌هاي زراعي 1394-1395 و 1395-1396 در منطقه دره شهر از توابع استان ايلام انجام پذيرفت. تيمارهاي آزمايش شامل سه سطح خاك‌ورزي (بدون خاك‌ورزي شامل كاشت مستقيم بذر، خاك‌ورزي حفاظتي شامل استفاده از خاك ورز مركب به همراه فاروئر و خاك‌ورزي مرسوم شامل گاوآهن برگردان دار+ دو بار ديسك+ ماله و فاروئر) و كود شيميايي نيتروژن، فسفر و پتاسيم (NPK) در سه سطح عدم مصرف كود‌هاي شيميايي (NPK)0 و 50 درصد ميزان توصيه‌شده (NPK)50 و 100 درصد ميزان توصيه‌شده (NPK)100 بود. نتايج مقايسات ميانگين نشان داد بيشترين بهره‌وري نيتروژن به ازاي عملكرد دانه در تيمار خاك‌ورزي حفاظتي و بدون مصرف كود شيميايي به ميزان 15/30 كيلوگرم بر كيلوگرم حاصل گرديده است كه بيشتر از تيمار بدون خاك‌ورزي و مصرف (NPK)100 به ميزان 6/17 كيلوگرم بر كيلوگرم بوده است. همچنين در صفت عملكرد دانه بيشترين عملكرد در تيمار خاك‌ورزي حفاظتي به همراه مصرف (NPK)100 به ميزان 8401 كيلوگرم در هكتار به دست آمد اما كمترين ميزان عملكرد دانه در تيمار بدون خاك‌ورزي و عدم مصرف كود شيميايي (NPK)0 به ميزان 5239 كيلوگرم در هكتار حاصل گرديد. خاك‌ورزي حفاظتي نسبت به سيستم بدون خاك‌ورزي اثرات مثبتي برافزايش عملكرد، اجزاي عملكرد و بهره‌وري عناصر غذايي داشته است كه اين افزايش در مقادير به‌دست‌آمده حتي از به‌كارگيري خاك‌ورزي متداول نيز در بعضي صفات بيشتر بوده است.

In order to investigate tillage system and fertilization management in improving the quantitative and qualitative traits of corn, a split-plot experiment was laid out in the base of RCBD with four replications in Darrehshahr (Ilam province) during 2016 – 2017. Experimental treatments consisted of three levels of tillage [zero-tillage (direct sowing), conservative tillage (using compound and furrower), conventional tillage (Moldboard plow + double discs + pellets furrower)] and nitrogen, phosphorus, potassium (NPK) in three levels [included not use of chemical fertilizer (NPK)0, 50% recommended NPK (NPK)50, 100% recommended NPK (NPK)100]. The results of mean comparisons showed that the highest nitrogen yield per grain (30.15 kg.kg-1) was obtained in conservative tillage which is more than the no-tillage system with the use of (NPK) 100. The highest grain yield (8401 kg.ha-1) was obtained in conservative tillage treatment with use of (NPK)100 while least grain yield (5239 kg ha-1) was obtained in no-tillage with use of (NPK)0. It can be concluded that conservative tillage improves the absorption of elements which has increased the nutrient use efficiency. Conservative tillage against no-tillage system had a positive effect on yield, yield components, and nutrient efficiency while in some traits, this increase was more than a conventional system.