مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي تأثير ساختار كالبدي بر رفتار فضايي بهره‌ بران با رويكرد روان‌شناسي محيط (مطالعه موردي: پايانه مسافربري استان همدان)

چكيده فارسي :

با توسعه جوامع انساني، توجه معماران، طراحان و برنامه ريزان به كيفيت فضا و ساختار كالبدي آن افزايش يافته و نقش طراحي به‌عنوان ابزاري در جهت شكل دادن به محيط زندگي و پاسخ‌گويي به توقعات و نيازهاي انسان، اهميت بيشتري يافته است. رفتار فضايي فرد، در محيط جغرافيايي كه در آن زندگي مي‌كند، متأثر از عناصر تشكيل‌دهنده محيط و ساختار كالبدي پيرامون او، بر پايه‌ي ويژگي‌هاي روان‌شناختي، شخصيتي، فرهنگي و اجتماعي شخص بوده، كه در فضا رخ ميدهد. ساختار كالبدي محيط، فرصت‌هاي متعددي را براي بروز رفتار فضايي افراد ايجاد مي‌كند. مكان پايدار به‌عنوان محيط ايده‌آل و پاسخده، نشانگر ميزان كيفيت محيط بوده و به نسبتي كه قابليت‌هاي عرضه شده در محيط بيشتر باشد، افراد بر اساس فرايندهاي ادراك- شناخت و انگيزش‌هاي دروني، ارتباط مؤثرتري با محيط برقرار مي‌كنند. درواقع ساختار كالبدي، مجموعه ايست متشكل از فضاها و عناصر فرعي كه در كنار يكديگر عنصر اصلي و كليت طرح را شكل مي‌دهند. اين عناصر شامل: فضاهاي داخلي، خارجي، مكان‌يابي، چيدمان و غيره است كه متغير‌هاي فيزيكي همچون صدا و نور رفتار فضايي فرد را در محيط تحت تأثير قرار مي‌دهد. پژوهش موجود، محصول مطالعه چندين منبع و مرجع هماهنگ با موضوع (روش كتابخانه‌اي) و ميداني (مشاهده عيني-مصاحبه دقيق) بوده و هدف از ارائه اين مقاله، بررسي عوامل و مؤلفه‌هاي كالبدي مؤثر بر رفتار فضايي و تبيين راهكارهاي مناسب در جهت بهبود كيفيتي، در ساختار كالبدي محيط فيزيكي است. در اين پژوهش پايانه مسافربري استان همدان، به‌عنوان نمونه موردي، انتخاب شده است.