بررسي و نقد روش كلامي اقبال لاهوري

انديشمندان مسلمان همواره با شيوه‌هاي مختلف از دين دفاع كرده‌اند. اقبال لاهوري يكي از همين انديشمندان است كه تكاپوي بسياري نمود تا دين را در عصر جديد احياء و بازسازي كند. اين پژوهش با شيوه توصيفي انتقادي سعي مي‌كند روش كلامي اقبال در دفاع از دين را واكاوي نمايد. يافته‌هاي پژوهش مشخص كرد كه اقبال در وجه سلبي دستگاه كلامي خود، شيوه «فلاسفه اسلامي» و نيز «كلام سنتي اسلامي» در دفاع از آموزه‌هاي ديني را ناتمام و بلكه نادرست مي‌داند. عقلاني محض بودن و فقدان شورانگيزي اين دو دانش، عامل اين رويگرداني است. اقبال در وجه ايجابي انديشه‌اش سعي كرده است از طريق «تجربه ديني» كه قرابت معنايي با «شهود عرفاني» دارد از دين دفاع كند. او يقين دارد كه تنها همين روش، ابزار مناسب و هم‌گرا با نياز بشر امروزين و مطابق با خواست قرآن است. پژوهش حاضر در قسمت نقد نشان داده است كه اقبال شناخت عميقي از تراث اسلامي نداشته است و شيوه كلام‌پژوهي وي قوت لازم در دفاع از دين را ندارد