بازشناسي مفهوم توسعه معنايي (بررسي موردي: توسعه معنايي در آيه 127 سوره اعراف و چالش‌هاي ترجمه و تفسير آن)

قاعده »توسعه معنايي « از قواعد مربوط به مباحث الفاظ و ظاهراً مبحثي جديد و متفاوت با قواعد مشابه است كه در موارد زيادي ميان آن‌ها خلط مي‌شود. مراد از »توسعه معنايي «، چندمعنايي به مفهوم دلالت لفظ بر چند معنا در عرض يكديگر نيست؛ بلكه مراد، شمول و توسعه لفظ بر معاني در طول همان اصل معنايي اوليه خويش است. اين ظرفيت زباني در دوره قبل از ظهور اسلام نيز وجود داشت؛ ولي با ظهور اسلام روشن‌تر گرديده و در فرهنگ اسلامي، واژه‌ها با اين نگاه، گستره و توسعه بيشتري پيدا كرد و مفاهيم جديدي در زبان قرآن كريم و روايات عرضه شد. لذا اهل‌بيت(ع) از دو زاويه تفسيري و تعليمي به ارائه نمونه‌هايي از توسعه معنايي در روايات تفسيري پرداخته‌اند. مهم‌ترين عامل در تشخيص توسعه معنايي در قرآن كريم، سياق آيه است و با توجه به همين امر است كه به نظر مي‌رسد بسياري از برداشت‌ها و معادل‌ها به‌ويژه در ترجمه‌هاي قرآن، معادل‌هاي دقيقي نبوده و در مواردي نيز نادرست باشد. به عنوان نمونه تفاوت فضاي آيه 127 سوره اعراف و آيه 4 سوره قصص، نيازمند قبول توسعه معنايي در آيه سوره اعراف است كه بيشتر مفسرين و مترجمين به جهت مشابهت اين آيات، سياق را ناديده گرفته و چنين توسعه معنايي را برداشت نكرده‌اند و سعي كرده‌اند تا در تبيين تفاوت دو سياق، دست به توجيهاتي بزنند اما در توسعه معنايي اين آيه شريفه، »قتل « به معناي كشتن روح تفكر و انديشه در انسان و »استحياء « نيز به معناي از ميان بردن حيا (حياربايي) از زنان درجامعه است.