مقايسه نمايه هاي SPI و SPImod در پايش خشكسالي چند نمونه اقليمي ايران

مطالعه و پيش بيني خشكسالي مستلزم پايش دقيق اين مخاطره آب و هوايي مي باشد. نمايه بارندگي استاندارد (SPI) پركاربردترين شاخص در پايش خشكسالي مي باشد. اما داراي ايراداتي از جمله عدم درنظرگيري تغييرات فصلي، مشكل خودهمبستگي در پنجره هاي زماني بالا و درنظرگيري توزيع پيش فرض گاما براي همه پنجره هاي زماني مي باشد. در اين پژوهش، براي رفع ايرادات SPI سعي شد كه اولا توزيع مناسب بارش از بين 8 توزيع مختلف انتخاب گردد و ثانياً براي رفع مشكل تغييرات فصلي از نمايه بارش استاندارد اصلاح شده (SPImod) استفاده شد. نمايه هاي SPImod و SPI در پنج ايستگاه از نقاط مختلف ايران با شرايط متفاوت دمايي و رطوبتي، در طي دوره ي 55 ساله (2010-1956) با يكديگر مقايسه شدند. نتايج مناسب ترين تابع توزيع احتمال داده هاي بارش نشان داد كه تابع پيش فرض گاما در هيچ يك از ايستگاه ها جزو توابع منتخب نبود و توابع پرتو عمومي، ويبول و حدنهايي عمومي مناسب ترين توابع توزيع احتمال برازش يافته در ايستگاه هاي مورد بررسي بودند. مقايسه ضريب همبستگي SPI و SPImod نشان داد كه با افزايش پنجره زماني ضرايب همبستگي افزايش مي يابد. همچنين در مناطق مرطوب دو شاخص مورد بررسي شباهت بيشتري به يكديگر دارند. بر پايه يافته هاي به دست آمده، اختلاف چشمگيري بين SPI و SPImod در همه ايستگاه ها مشاهده شد، كه اين اختلاف در گام هاي زماني كمتر مانند يك، سه و شش ماهه، بسيار محسوس تر از گام هاي زماني بالاتر بود و در پنجره هاي زماني بيشتر از 12 ماه دو شاخص تقريبا منطبق بر يكديگر شدند. همچنين نتايج نشان داد اختلاف اين دو شاخص در ايستگاه هاي خشك تر آشكارتر بود. به نظر مي رسد SPI مخصوصاً در مناطق خشك به جاي خشكسالي، خشكي را پايش مي كند. بنابراين استفاده از SPImod به جاي SPI به دليل حذف اثرات فصلي بارش، نتايج دقيق تري ارائه مي دهد.