برآورد و مقايسه ارزش اقتصادي كاركردهاي حفاظتي و بوم‌گردي حوزه آبخيز لاسم، استان مازندران

اكوسيستم‌هاي طبيعي همچون مراتع، داراي كاركردها و پتانسيل‌هاي اقتصادي قابل توجهي هستند كه لزوم توجه به آنها در راستاي دستيابي به توسعه‌ي پايدار اقتصادي در كشوري همچون ايران ضروري است. بر اين اساس، هدف اين پژوهش آن است كه ارزش تفرجي كاركردهاي تفريحي و حفاظتي مراتع ييلاقي حوزه آبخيز لاسم در شهرستان آمل استان مازندران به مساحت 1335 هكتار را از طريق برآورد ميزان تمايل به پرداخت افراد تعيين نمايد. براي همين منظور، از روش ارزش‌گذاري مشروط، پرسش‌نامه انتخاب دوگانه و الگوي كيفي لاجيت استفاده شد. براي اندازه‌گيري ميزان تمايل به پرداخت افراد از مدل لاجيت استفاده شده است. بر اساس روش حداكثر درست نمايي، پارامترهاي مدل برآورد شده است. تعداد پرسشنامه برآورد شده براي اين تحقيق 230 عدد بود كه در بازه ي زماني يكساله (96-97) تكميل گرديد. نتايج حاصل از الگوي لاجيت ارزش‌هاي بوم‌گردي و حفاظتي نشان داد، در هر دو برآورد، تاثير متغيرهاي پيشنهاد قيمت و تحصيلات در سطوح 5 و يك درصد احتمال خطا اثر معني‌داري بر ميزان تمايل به پرداخت داشتند. بعد از تخمين پارامترهاي مدل نيز ميانگين تمايل به پرداخت هر خانوار بازديدكننده در هر بازديد براي حفاظت از مراتع ييلاقي لاسم 44526 ريال و براي استفاده بوم‌گردي 85012 ريال برآورد گرديد. ارزش سالانه بوم‌گردي و حفاظتي هر هكتار از منطقه گردشگري لاسم به ترتيب، 2183445 ريال و 1143524 ريال محاسبه شد. ارزش كل سالانه تفريحي و حفاظتي مراتع ييلاقي لاسم نيز به ترتيب معادل 2.9 ميليارد ريال و 1.5 ميليارد ريال برآورد شد. ميزان تمايل به پرداخت تقريباً 2 برابري بازديدكنندگان براي ارزش تفريحي نسبت به ارزش حفاظتي نشان دهنده آن است كه در صورت عدم استفاده مستقيم بازديدكنندگان از اين منطقه جهت تفريح، تمايل كمتري جهت پرداخت خواهند داشت. از طرفي ارزش پايين حفاظتي منطقه در مقايسه با ارزش تفريحي آن، ناشي از ناآگاهي و بي‌توجهي افراد نسبت به خدمات محيطي اين منطقه مي‌باشد. لذا، چنان‌چه سياست‌گذاري‌هاي محيط‌زيست با آموزش و اطلاع‌رساني مناسبي همراه شوند، اثري دو‌ چندان خواهند داشت. بنابراين، توجه به آموزش و تبليغات آموزشي به منظور ترغيب افراد به حفظ محيط‌زيست منطقه، بسيار حايز اهميت خواهد بود.