قابليت‌ سنجي سامانه‌هاي جمع‌آوري آب باران با هدف تأمين آب باغات دامنه‌اي در مناطق نيمه‌خشك

تحقيق حاضر كه با هدف بررسي قابليت سامانه‌هاي جمع‌آوري آب باران در توليد رواناب به منظور تأمين قسمتي از آب مورد نياز باغات در اراضي شيبدار به اجرا در آمده است، تلاشي نوآورانه جهت برقراري ارتباط نزديك بين فعاليت‌هاي آبخيزداري و توليد محصولات باغي با رويكرد امنيت غذايي مي‌باشد. براي اين منظور در استان چهارمحال و بختياري تعداد 9 سامانه‌ي آبگير مستطيل شكل به ابعاد 4 ×3 متر مربع با سه تيمار مديريتي شامل سطح عايق (پوشش پلاستيك و سنگريزه)، خاك لخت (جمع‌آوري پوشش سطحي سامانه) و شاهد (زمين دست نخورده) و در قالب طرح آماري كاملاً تصادفي بر روي دامنه‌اي با شيب 20 درصد احداث گرديد. در پايين دست هر سامانه، يك مخزن جهت جمع‌آوري و ذخيره رواناب‌ها تعبيه شد. در طول دوره آماربرداري، ميزان بارش روزانه و حجم آب جمع‌آوري شده در داخل هر مخزن، بعد از هر واقعه بارش اندازه‌گيري گرديد. نتايج مقايسه ميانگين تيمارها نشان داد كه تيمار عايق داراي بيشترين توان توليد رواناب بوده به طوري كه ميانگين رواناب در اين تيمار، حدود 5 برابر تيمار جمع‌آوري پوشش سطحي و 17.5 برابر تيمار شاهد (زمين دست نخورده) است. ميانگين ضريب رواناب در تيمارهاي عايق، جمع‌آوري پوشش سطحي و پوشش طبيعي به ترتيب برابر 64.3، 7.7 و 1.8 درصد محاسبه شد. همچنين نتايج نشان داد كه بارش‌هاي كمتر از 5 ميلي‌متر، تنها در سطوح عايق منجر به توليد رواناب شده است. لذا مزيت ديگر به كارگيري سطوح عايق را مي‌توان در توليد رواناب در بارش‌هاي حداقل بر شمرد. اين موضوع با توجه به فراواني وقايع بارندگي با مقادير كمتر از 5 ميليمتر در مناطق خشك و نيمه‌خشك، لزوم استفاده از سطوح عايق در استحصال آب باران در اين مناطق را ضروري‌تر مي‌سازد. بر اين اساس استفاده از سطوح عايق همراه با تعبيه سامانه ذخيره رواناب حاصل از ماه‌هاي پرباران و توزيع آب ذخيره شده در ماه‌هاي خشك به منظور تأمين قسمتي از آب مورد نياز باغات در اراضي شيبدار توصيه مي‌گردد.