مقايسه نقش سازند زمين‌ شناسي و عوامل توپوگرافي در آستانه ‌هاي فرسايش خندقي

فرسايش خندقي يكي از خطرناك ترين نوع فرسايش هاي آبي مي باشد، به طوري كه در صورت رخداد و گسترش مبارزه با آن بسيار مشكل و هزينه بر است. هدف از انجام اين پژوهش كه در دو منطقه صحنه و قصرشيرين در استان كرمانشاه انجام يافت، بررسي مقايسه اي برخي از آستانههاي فرسايش خندقي بود. نتايج اين بررسي نشان داد كه تفاوت هايي در مشخصات مهم مورفومتري و آستانه توپوگرافي خندق هاي مورد بررسي در دو منطقه به دليل شرايط متفاوت نوع سازند زمينشناسي، توپوگرافي و پوشش گياهي وجود دارد. سازند مارني آغاجاري در منطقه قصرشيرين به دليل پتانسيل زياد انحلال موجب تشكيل خندق هاي متراكمبا هدكت هاي فعال تر گرديده است. طول آبراهه اصلي در هر دو كاربري مرتع متوسط و مرتع فقير در منطقه صحنه (به ترتيب 296 و 312 متر) كه نسبت به منطقه قصرشيرين به طور قابل توجهي كوتاه تر بود. مساحت حوضه بالادست خندق در كاربريهاي مرتع متوسط و مرتع فقير در منطقه صحنه (بهترتيب 1917 و 1236 مترمربع) نسبت به منطقه قصرشيرين (به ترتيب 5503 و 3668 مترمربع) به دليل عامل شيب كمتر بود. حداقل شيب و مساحت لازم براي آستانه فرسايش خندقي در منطقه صحنه به ترتيب حدود 11 درصد و 280 متر مربع بود، در حاليكه اين مقادير براي منطقه قصرشيرين بهترتيب 3 درصد و 1450 متر مربع بدست آمد كه در منطقه قصرشيرين بهدليل سازند مارني آغاجاري در شيب كمتري رخ داده است. آستانه توپوگرافي فرسايش خندقي در مرتع فقير كمتر از مرتع متوسط بود. بر اين اساس تفاوت هاي فرسايش خندقي در دو منطقه مورد بررسي، برگرفته از متفاوت بودن شرايط زمين شناسي و توپوگرافي است، اما تفاوت آن در بين كاربري هاي هر منطقه ناشي از تغييرات پوشش گياهي است. در هر دو منطقه تبديل مراتع متوسط به مراتع فقير منجر به كاهش پوشش گياهي شده كه در كاهش آستانه فرسايش خندقي و گسترش ابعاد آنها موثر بوده است. اين روند در منطقه قصرشيرين كه محل قشلاق دام عشايري است و در ساليان اخير نيز دستخوش تغيير كاربريهاي مختلف بوده شديدتر بود.