بررسي آثار نظام كنترل بودجه‌ريزي بر عملكرد بودجه‌اي با در نظر گرفتن نقش واسطه‌اي ادراك بودجه‌اي در بيمارستانهاي دولتي (مطالعه موردي: بيمارستان‌هاي استان فارس)

Investigating the effects of budgetary control system on budgetary performance considering the mediating role of budgetary perception in public hospitals (Case Study: Hospitals in Fars province)

مقدمه: در حسابداري مديريت، بودجه سنگ­بناي فرآيند كنترل مديريت بوده و هنوز جزء يكي از مسائل حل­نشده است. در همين راستا، هدف پژوهش حاضر بررسي آثار نظام كنترل بودجه­ريزي بيمارستانها بر عملكرد بودجه‌اي با در نظر گرفتن نقش واسطه­اي ادراك بودجه اي است. روش پژوهش: اين پژوهش از نظر ماهيت و روش، توصيفي و از نوع همبستگي به حساب مي آيد. جامعه آماري پژوهش، مديران بيمارستانهاي دولتي استان فارس ميباشد. تعداد 400 پرسشنامه در بين اعضاي جامعه آماري توزيع و از اين ميان تعداد 103 پرسشنامه جمع آوري شد. جهت انجام تحليلهاي آماري از روش الگوسازي معادلات ساختاري استفاده شده است. يافته هاي پژوهش: يافته‌ها نشان داد كه با افزايش ارزيابي بودجه اي مديران، نگرش بودجهاي (0/895) و انگيزش بودجه اي (0/280) آنان افزايش پيدا ميكند. همچنين، عملكرد بودجه اي مديران با افزايش انگيزش بودجه اي (0/305) و تمايل مديران به مازاد بودجه اي (0/382)، افزايش پيدا خواهد كرد. اما، افزايش مشاركت بودجه اي بر ادراك بودجه اي مديران (نگرش بودجه اي (0/085-)، گرايش به مازاد بودجه اي (0/208) و انگيزش بودجهاي (0/1-)) تاثيري ندارد. بازخورد بودجهاي نيز قدرت اثرگذاري بر ادراك بودجهاي مديران (نگرش بودجهاي (0/220-)، گرايش به مازاد بودجهاي (0/271) و انگيزش بودجهاي (0/066)) را ندارد. افزون‌بر اين، بين ارزيابي بودجه اي و گرايش مديران به مازاد بودجه اي (0/139) و همين‌طور بين نگرش بودجه اي و عملكرد بودجه اي (0/055-) رابطه معناداري مشاهده نشد. نتايج آزمون سوبل نيز، نقش ميانجي‌گري انگيزش بودجه‌اي (3/050) در رابطه بين ارزيابي بودجه‌اي و عملكرد بودجه‌اي را تأييد كرد.

Introduction: In management accounting, the budget is cornerstone of management control process and one of the unresolved issues. In this regard, the purpose of this study is to investigate the effects of hospital budgetary control system on budgetary performance considering the mediating role of budgetary perception. Methods: This is a descriptive and correlational research in terms of nature and method. The statistical population of study is the managers of public hospitals in Fars province. 400 questionnaires were distributed among members of statistical population and 103 questionnaires were collected. For statistical analysis, structural equation modeling technique have been used. Results: Findings showed that with increasing managers' budgetary evaluation, budgetary attitude (0.895) and budgetary motivation (0.280) increases. Also, managers' budgetary performance by increasing budgetary motivation (0.305) and managers' propensity to budgetary slack (0.382), will increase. However, increasing budgetary participation have no effect on managers' budgetary perception in terms of budgetary attitude (-0.085), propensity to budgetary slack (0.208) and budgetary motivation (-0.1). Budgetary feedback also has not the power to influence managers' budgetary perception in terms of budget attitude (-0.220), propensity to budgetary slack (0.271) and budgetary motivation (0.066). In addition, between budgetary evaluation and managers' propensity to budgetary slack (0.139) and also between budgetary attitude and budgetary performance (-0.055) have no significant relationship was observed. The results of the Sobel test also confirmed the mediating role of the budgetary motivation (3.050) in the relationship between budgetary evaluation and budgetary performance. Conclusion: Hospital managers and policymaker via giving more importance to budget evaluation can improve managers' budgetary motivation and attitude; Also, they can improve the performance of hospital budgets by improving budgetary motivation.