اثر روش‌هاي خاك‌ورزي و بقاياي ذرت بر عملكرد گندم، فراواني ماده آلي و كرم‌‌هاي خاكي در زرقان فارس

Effect of tillage methods and corn residue on wheat yield, soil organic matter content, and earthworm population in Zarghan, Fars

به منظور بررسي اثر روش‌هاي خاك‌ورزي (خاك‌ورزي رايج، كم خاك‌ورزي و بي خاك‌ورزي) و مديريت بقاياي گياهي ذرت (حفظ بقايا و حذف تمام بقايا از سطح خاك) بر محتواي ماده آلي خاك، فراواني كرم‌هاي خاكي و پاسخ عملكرد گندم، آزمايشي در سال زراعي 96-1393 به صورت كرت‌هاي يك بار خُرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در زرقان فارس اجرا شد. خاك‌ورزي رايج و حذف بقايا نسبت به خاك‌ورزي حفاظتي منجر به كاهش 15 و هشت درصدي ماده آلي خاك در دو عمق صفر-10 و 10-20 سانتي‌متري شد. در مقابل، حفظ بقاياي گياهي در خاك‌ورزي رايج نسبت به حذف بقايا منجر به افزايش 27 درصدي محتواي ماده آلي خاك شد. بيشترين فراواني كرم‌هاي خاكي در بي خاك‌ورزي و حفظ بقايا حاصل شد در حالي كه خاك‌ورزي رايج و حذف بقايا نسبت به كم خاك‌ورزي و بي خاك‌ورزي فراواني كرم‌هاي خاكي را 17 درصد كاهش داد. هم‌چنين، بيشترين عملكرد دانه (8113 كيلوگرم در هكتار) و شاخص برداشت گندم (26/40 درصد) به ترتيب در كم خاك-ورزي و خاك‌ورزي رايج با حفظ بقاياي گياهي ذرت حاصل شد. عمليات بي خاك‌ورزي و حفظ بقايا ميزان عملكرد دانه گندم را نسبت به كم خاك‌ورزي بيش از 40 درصد كاهش داد. به‌طور كلي در تناوب پيوسته گندم-ذرت جهت حفظ پتانسيل عملكرد گندم، بهبود حاصلخيزي خاك و افزايش فعاليت كرم‌هاي خاكي انجام عمليات كم خاك‌ورزي و نگهداري بقاياي گياهي ذرت در سطح خاك قابل توصيه است

A 3-year field experiment was conducted to evaluate the effects of tillage methods (conventional tillage (CT), reduced tillage (RT), and No-Till (NT)) and corn residue (residue removal and retention) on soil organic matter content (OM), earthworm population, and wheat yield at Zarghan, Fars province in 2013-2016. The experimental was a split-plot based on randomized complete block design with three replications. Soil organic matter decreased by CT method and residue removal at 15 and 8% in the soil depth ranges of 0-10 and 10-20 cm compared to conservation tillage, respectively. In contrast, applying CT method accompanied by keeping residue increased OM content by 27% compared to residue removal. The highest earthworm population was obtained by NT method and residue retention, while the earthworm population decreased by CT method and residue removal at 17% compared to RT and NT methods. The highest grain yield (8113 kg ha-1) and harvest index (40.26%) of wheat were obtained by RT and CT methods when residue returned, respectively. Applying NT method and residue retention reduced wheat yield up to 40% compared to RT method. It is concluded that, to grantee the wheat yield potential and improve earthworm activity and soil fertility under wheat-corn rotation, adopting RT method accompanied by corn residue retention on the soil surface, is recommended.