تحليل روند بلند مدت تغييرات كارايي مصرف آب گوجه‫ فرنگي‬‬‬‬‬‬‬‬ (Lycopersicon esculentum) در مناطق جنوبي، جنوب غربي و مركزي ايران‬‬‬‬‬

Long term trend analysis of changes in tomato (Lycopersicon esculentum) water use efficiency in the southern, southwest and central regions of Iran

به منظور بهبود مديريت بهرهبرداري آب، با استفاده از آزمون‌هاي من-كندال و پتيت از طريق ارزيابي تبخير و تعرق روزانه و ضريب گياهي، روند تغييرات نياز آبي، عملكرد، سطح زيركشت و كارايي مصرف آب گوجه‫فرنگي (Solanum lycopersicum) در برخي از مناطق جنوبي، جنوب غربي و مركزي كشور از جمله بندرعباس، اهواز، دزفول، شهركرد، فسا، شيراز، اصفهان، كرمان و يزد در يك دوره بلند مدت 23 ساله (1369 تا 1392) مورد بررسي قرار گرفت. ‬نتايج نشان داد كه بيشترين و كمترين نياز آبي گوجه‫فرنگي (1137 و 642 ميلي‫متر) به ترتيب در يزد و شهركرد به‫دست آمد. نياز آبي گوجه‫فرنگي در فسا برخلاف دزفول و شيراز روندي افزايشي و معني‫دار با شيب 6/5 ميلي‫متر به ازاي هر سال داشت. ‬‬‬‬‬‬همچنين، بيشترين كارايي مصرف آب (6/5 كيلوگرم در مترمكعب) و افزايش كارايي مصرف آب به ازاي هر سال (07/0 كيلوگرم در مترمكعب) در فسا به‌دست آمد. علاوه براين، كارايي مصرف آب به ازاي هر 100 كيلوگرم محصول گوجه‫فرنگي در واحد سطح، 1/0 كيلوگرم در مترمكعب افزايش يافت. در حالي كه بين كارايي مصرف آب و نياز آبي رابطه‫ منطقي مشاهده نشد. نوسانات زياد عملكرد در يك بازه ثابت نياز آبي، با رسم خط مرزي كه نشان‌دهنده عملكرد پتانسيل در مقابل نياز آبي است، مورد بررسي قرار گرفت. در مجموع عدم مشاهده رابطه بين كارايي مصرف آب و نياز آبي در دامنه 600 تا 1000 ميلي‫متر، احتمالاً به دليل خلاء عملكرد ناشي از سو مديريت در مزارع بود.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

In order to improve water utilization management the trends of changes in crop water requirement (CWR), yield, cultivation area and water use efficiency (WUE) of tomato in some regions of Iran evaluated in a 23-year long term (1990-2013) by measuring evapotranspiration (ET) and crop coefficient (Kc). Highest (1137 mm) and lowest (642 mm) CWR of tomato observed in Yazd and Shahrekord cities respectively. Unlike Dezful and Shiraz, this characteristic has a significant increasing trend with a slope of 5.6 mm per year in Fasa. Furthermore, unlike Fasa, tomato yield in Ahvaz, Bandar Abbas, Shahrekord and Yazd has a significant increasing trend. The maximum (49.5 ton/ha) and minimum (19.4 ton/ha) tomato yield and also the maximum (5.6 Kg/m3) and minimum (2.4 Kg/m3) WUE was observed in Fasa and Kerman, respectively. However, the highest reduction (0.1 kg/m3) and highest increase (0.07 kg/m3) in WUE per year was obtained in Ahvaz and Fasa respectively. The results of this study showed that the WUE has a linear relationship with tomato yield. So that the water consumption per 100 kilograms of tomatoes yields per unit of area increased 0.1 kg/m3. While there was no logical relationship between WUE and CWR. By drawing the boundary-line, which represents potential yield against the CWR, high fluctuation of tomato yield in a steady interval of water requirement was estimated. Overall, the lack of a relationship between the WUE and CWR in the range of 600 to 1000 mm was due to yield gap caused by malpractice in the farms.