تأثير آموزش خودمراقبتي بر استرس ادراك‌شده، سواد سلامت و رفتارهاي خودمراقبتي در زنان مبتلا به ديابت بارداري

The Effect of Self-care Training on Perceived Stress, Health Literacy, and Self-care Behaviors in Women with Gestational Diabetes

مقدمه: ديابت بارداري از شايع‌ترين مشكلات بهداشتي دوران بارداري است كه گاهي باعث ايجاد ناتواني، مرگ‌ومير و ديابت نوع دو مي‌گردد. آموزش خودمراقبتي در بهبود ويژگي‌هاي مرتبط با سلامت مؤثر است. مطالعه حاضر با هدف تعيين تأثير آموزش خودمراقبتي بر استرس ادراك‌شده، سواد سلامت و رفتارهاي خودمراقبتي در زنان مبتلا به ديابت بارداري انجام شد. مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر نيمه ­تجربي با طرح پيش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه‌هاي آزمايش و كنترل بود. جامعه پژوهش زنان مبتلا به ديابت بارداري مراجعه‌كننده به مراكز بهداشتي و درماني شهر زاهدان در سال 1398 بودند كه 50 نفر با روش نمونه‌گيري در دسترس انتخاب و با روش تصادفي ساده در دو گروه مساوي جايگزين شدند. گروه آزمايش 6 جلسه 60 دقيقه‌اي آموزش خودمراقبتي دريافت كرد و گروه كنترل به غير از آموزش‌هاي روتين آموزشي نديد. ابزارهاي پژوهش پرسشنامه‌هاي استرس ادراك‌شده، سواد سلامت و رفتارهاي خودمراقبتي ديابت بودند. داده‌ها با آزمون‌هاي مجذور كاي، t مستقل و آناليز كوواريانس چندمتغيري تحليل شدند. يافته‌ها: گروه­هاي آزمايش و كنترل در مرحله پيش‌آزمون از نظر استرس ادراك‌شده، سواد سلامت و رفتارهاي خودمراقبتي تفاوت معني‌داري نداشتند، اما در مرحله پس‌آزمون از نظر هر سه متغير تفاوت معني‌داري داشتند (001/0>p). آموزش خودمراقبتي باعث كاهش معني‌دار استرس ادراك‌شده و افزايش معني‌دار سواد سلامت و رفتارهاي خودمراقبتي در زنان مبتلا به ديابت بارداري شد (001/0>p). نتيجه‌گيري: نتايج حاكي از تأثير آموزش خودمراقبتي بر كاهش استرس ادراك‌شده و افزايش سواد سلامت و رفتارهاي خودمراقبتي بود. بنابراين، برنامه‌ريزي براي آموزش خودمراقبتي ديابت به زنان مبتلا به ديابت بارداري جهت بهبود ويژگي‌هاي مرتبط با سلامت ضروري است.

Introduction: Gestational diabetes is one of the most common health problems during pregnancy that sometimes can lead to disability, death, and type 2 diabetes. Self-care training is one of the effective methods to improve health-related characteristics. Accordingly, the present study aims to determine the effect of self-care training on perceived stress, health literacy, and self-care behaviors in women with gestational diabetes. Materials and Methods: The present study was semi-experimental with pretest-posttest design with experimental and control groups. The research population was women with gestational diabetes referred to health and care centers of Zahedan city in 2019, from whom 50 people were selected by the available sampling method. Those selected were assigned to two equal groups via a simple random method with a lottery. The experimental group received 6 60-minute sessions of self-care training, and the control group did not receive any except for routine training. Research instruments were the questionnaires of perceived stress, health literacy, and self-care behaviors. Data were analyzed using the chi-square test, independent t-test, and multivariate analysis of covariance. Results: The experimental and control groups in the pretest stage showed no significant difference in terms of perceived stress, health literacy, and self-care behaviors (p>0/05); however, in the posttest stage, there was a significant difference in three mentioned variables (p<0/001). In other words, the self-care training method led to a significant decrease in perceived stress and a significant increase in health literacy and self-care behaviors in women with gestational diabetes (p<0/001). Conclusion: The results indicate the positive effect of self-care training on decreasing perceived stress and increasing health literacy and self-care behaviors. Therefore, it is essential to plan diabetes self-care training for women with gestational diabetes and even those who intend to become pregnant to improve health-related characteristics.