ابعاد و مؤلفه هاي مؤثر در طراحي بسته خدمات پايه سلامت در ايران: رويكرد تحليل عاملي اكتشافي و تأييدي

Dimensions and Components for Designing the Basic Health Services Package in Iran: Exploratory and Confirmatory Factor Analyses

بسته خدمات پايه سلامت حداقل مجموعه خدمات بهداشتي و درماني ضروري است كه همه مردم بايد به آن دسترسي داشته باشند؛ ولي درباره خدمات گنجانده شده در يك بسته و يا خدماتي كه بايد در آن گنجانده شود، اجماعي وجود ندارد. اين مطالعه با هدف شناسايي ابعاد و مؤلفه‌هاي مؤثر در طراحي بسته خدمات پايه سلامت در ايران انجام شد. مواد و روش كار: يك مطالعه تركيبي انجام شد. در بخش كيفي، 25 مصاحبه عميق فردي با صاحب‌نظران وزارت بهداشت، سازمان‌هاي بيمه گر و سازمان برنامه و بودجه انجام شد و داده‌ها با روش تحليل محتوا مورد بررسي قرار گرفتند. در بخش كمي 285 نفر از مديران و اعضاي هيات علمي وزارت بهداشت، سازمان‌هاي بيمه‌گر و 12 دانشگاه علوم پزشكي در مطالعه شركت كردند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه‌اي در دو بخش، شامل مشخصات دموگرافيك و ارزيابي 58 معيار، جمع‌آوري و از نرم‌افزارهاي SPSS.23 و 3.2.8.Smart-pls جهت تحليل عاملي اكتشافي و تأييدي استفاده شد. يافته ها: 8 بعد در اولويت بودن براي سلامت، ساختار و ظرفيت نظام ارائه خدمت، مطالبات مردمي، هزينه اثربخشي، بهره‌مندي، منابع مالي، مقبوليت اجتماعي خدمت و تعهدات و مطالبات حاكميت جهت طراحي بسته خدمات پايه سلامت شناسايي شدند كه 57 مؤلفه با بار عاملي قابل قبول در زير اين 8 عامل قرار گرفتند. با توجه به شاخص نيكويي برازش در تحليل عاملي، عملكرد كلي مدل پژوهش در حد مطلوب بود. نتيجه گيري: قرار دادن خدمات سلامت‌نگر و پيشگيري‌كننده در بسته خدمات به جهت ترغيب جمعيت تحت پوشش به استفاده از خدمات و ارتقاي سطح سلامت در كشور، ايجاد گروه نظارت بر اجراي بيمه سلامت و ارزيابي آن جهت دسترسي بهتر و مناسب به هدف كلي يعني پوشش همگاني و تدوين بسته‌اي جامع به نحوي كه همه افراد تمايل داشته و رضايت به استفاده از خدمات داشته باشند، در طراحي بسته خدمات پايه سلامت حائز اهميت است.

Objective (s): The basic health services package is the minimum set of essential health services that all people should have access to it, but there is no consensus on the services included in a package or the services to be included. The aim of this study was to identify the dimensions and components for designing a basic package in Iran. Methods: This was a mixed method study. In qualitative phase 25 in-depth individual interviews were conducted with experts from the Ministry of Health, incurrence organization and the Planning and Budget Organization, and the data were analyzed using content analysis method. In the quantitative phase 285 managers and faculty members were selected from the Ministry of Health, insurance organizations, and 12 universities of medical sciences. Data were collected using a two-part questionnaire, including demographic characteristics and evaluation of 58 criteria, and analyzed using SPSS.23 and Smart-pls.3.2.8 software for exploratory and confirmatory factor analyses. Results: 8 Dimensions of community health priority, structure and potential capacity of service delivery system, people's demands, cost effectiveness, benefits, funding, social acceptance of service, and governance obligations and requirements for designing a basic health services package were identified, of which 57 components were classified under these eight factors. According to the goodness of fit index in factor analysis, the overall performance of the model was strong (GOF = 0.8). Conclusion: It is important to design a basic health service package. The basic health services package needs to be comprehensive and accessible so that all individuals are willing and satisfied to use the services.