نظام مراقبت هاري انساني در جمهوري اسلامي ايران: تاريخچه، ساختارها و دست‌آوردها

Rabies Surveillance System in Iran: History, Structures, and Achievements

مقدمه و اهداف: هدف از اين مطالعه، ارايه خلاصه‌اي از برنامه مراقبت و كنترل هاري در انسان در كشور، دست‌آوردها و نقاط قوت و ضعف آن است. روش كار: اين مطالعه، مروري بر برنامه كشوري مراقبت و كنترل هاري در انسان است. منابع اطلاعاتي مورد استفاده براي اين پژوهش شامل داده‌ها، گزارش‌ها، مستندها و دستورالعمل‌هاي منتشر شده است. در اين مطالعه هم‌چنين، ديدگاه ذي‌نفعان، كارشناسان و دست‌اندركاران برنامه نيز مورد مرور قرار گرفته است. يافته‌ها: با توجه به اين‌كه هاري يك بيماري قابل انتقال از حيوان به انسان است، مراقبت و كنترل مؤثر آن نياز به همكاري مطلوب بين چندين سازمان دارد. هم‌چنين، باتوجه به قرارگرفتن ايران در منطقه‌اي اندميك از نظر بيماري، براي موفقيت در امر پيشگيري، كنترل و مراقبت بيماري، نياز به توسعه همكاري‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي دارد. خدمات مراقبت حيوان‌گزيدگي و هاري در كشور در بيش از 700 مركز مرتبط در كشور به‌طور رايگان ارايه مي‌شود. مهم‌ترين دست‌آوردهاي برنامه شامل درمان پيشگيرانه به‌موقع براي موارد حيوان گزيده، كسب آگاهي از پراكندگي جغرافيايي بيماري، شناسايي استان‌هاي پرخطر و كاهش درصد موارد مرگ‌ومير است. نتيجه‌گيري: برنامه در بعد پيشگيري ثانويه و كسب بينش درمورد پراكندگي بيماري دست‌آوردهاي مطلوبي داشته است. جنبه‌هايي از برنامه كماكان نياز به تقويت و توجه دارد كه شامل ارتقاي آموزش و آگاهي جمعيت در معرض خطر، پيشگيري از گزش توسط حيوانات، واكسيناسيون تمامي سگ‌هاي اهلي، كنترل جمعيت سگ‌هاي ولگرد، كنترل هاري در حيوانات وحشي و جمع‌آوري و دفع صحيح زباله در كشور است.

Background and Objectives: The purpose of this study was to present a summary of the rabies surveillance program in humans in the country, its achievements and its strengths and weaknesses. Methods: This study was a review of the countrychr('39')s plan for surveillance and control of rabies in humans. The sources of information included the data, reports, documents, and published guidelines. The viewpoints of stakeholders and experts were also reviewed in this study. Results: Since rabies is a zoonotic disease, its effective management requires a good collaboration between several organizations. Moreover, because Iran is located in an endemic region, there is a need for the development of regional and international cooperation for the success of disease prevention, control and management. Animal services for biting and rabies control are provided free of charge in more than 700 centers in the country. Major achievements of the program include timely preventive treatment for animal bite cases, knowledge of the geographical distribution of the disease, identification of high-risk provinces, and decreasing the percentage of human deaths. Conclusion: The program has performed well for rabies secondary prevention. Some aspects of the program, however, still need to be improved, including improvement of educational programs targeting general population and high-risk groups, animal bite prevention, vaccination of domestic dogs, controlling the population of stray dogs, rabies control in wild animals, and proper waste collection and disposal.