كليدواژه :
سفالينه هاي شوش , نشانه شناسي , عناصر تصويري , مفاهيم و مضامين آب
چكيده فارسي :
دنياي نقوش سفالينه ها در ايران باستان در واقع نظامي نشانه شناختي است كه بدون درك روابط نشانه ها و تأويل آنها قابل تحليل و شناخت نمي باشد. از طرفي در تمام ادوار كهن آب اولين و آخرين نشانه حيات بشري است و نقش ويژه اي در زندگي مردم دارد. پيش از ابداع خط و كتابت تنها «كتابي» كه از پيشينيان در دست داريم سفالينه هاي گوناگوني اند كه با نقوش معني دار و اعجاب انگيز مزين گشته اند. سفالينه هاي شوش جز آثار فاخر و با ارزش سرزمين ايران مي باشند كه نشانه ي آب به وفور به صورت عناصر تصويري گوناگون بر روي آنها نقش آرايي شده است. اين پژوهش درصدد بررسي تصوير عنصر آب با رويكرد به مباحث نشانه شناختي است. به عبارتي در اين مقاله سعي شده است تا رمزگان برخي از اين نقوش بازيافته شود و مفهوم آنها در ارتباط با عنصر آب تبيين گردد و نيز ضمن طبقه بندي و مشخص كردن گونه هاي متفاوت نشانه هاي تصويري، به تحليل اشكال و شناخت معناهاي مدلول تصاوير از طريق درك مفاهيم آنها پرداخته شود. روش مورد نظر در اين پژوهش توصيفي- تحليلي بوده كه از مطالعه ي منابع كتابخانه اي و جمع آوري تصاوير موجود در كتب و موزه ها صورت پذيرفته است. اين پژوهش در جهت پاسخگويي به سؤالات زير است: سفالينه هاي باستاني شوش با چه نشانه و عناصر تصويري مزين شده است؟ عناصر تصويري بر مبناي رويكرد نشانه شناسي چگونه طبقه بندي مي شوند؟ اين نشانه هاي تصويري داراي چه مفاهيم و مضاميني نمادين و سمبليك هستند؟ برآيند پژوهش نشان داد: عناصر تصويري در سه دسته ي گياهي، حيواني و هندسي تقسيم بندي مي شوند. ساختار شكلي نقوش سفالينه ها شامل انواع نشانه هاي شمايلي، نمايه اي، نمادين و تركيبي هستند كه با يكديگر ارتباط مفهومي تنگاتنگي بين دال و مدلول ها داشته و ارتباط مستقيم و گاهي غير مستقيم با مفهوم آب، بركت، حاصل خيزي دارند. از طرفي بيشترين مبناي نشانه ها و نمادهاي عنصر تصويري آب، داراي رابطه اي نمايه اي-نمادين بوده اند.
چكيده لاتين :
Of the most important visual themes in ancient
Iranian culture is the role of water in a variety of
concepts. Water is the main foundation of the human
creation and the life substance, it is fruitful in
all aspects of human life and has a special prestige
and dignity. Water symbolizes life, fertility, purity
and is the manifestation of cleanness. Humans have
been associated with this pristine element since the
beginning of creation. Decoding a visual design
with the concept of water provides a context for an
in-depth understanding of the artwork containing
this symbol. These motifs express specific meaning,
so by examining the motifs taken from the experience
of the ancient artist, one can easily derive many
meanings from the thought and belief of the culture
of that time.Of the main early centers in Iran whose
people were engaged in manufacturing earthenware
are the people of the Susa. The visual elements in
Susa’s pottery are one of the richest pieces of Iranian
culture, with many hidden clues and symbols
therein.Susa’s potteries are of the most valuable
works of Iran where water symbols are abundantly
decorated on them as various visual elements.Susa’s
pottery is part of the burial objects obtained from
the “City of the Dead” at the lowest layer of Susa
Hill, with an average height of 25 meters.The motifs
on containers are taken from nature and contain various
plant, animal, human, geometric, abstract images
that are ornamented in isolation and combination.
The drawing of the textures was done with just
a smooth, balanced pen movement. This research
investigates the visual water element with the semiotic
approach. Semiotic classifies the signs by
specifying them in terms of the specificity and organization
rules as well as particular symbolization
processes, and identifies the meaning and concepts
of the work. This article is an endeavor to recover
codes of some motifs and explain their meaning
in relation to the water element, while classifying
and identifying different species of visual cues by
analyzing the shapes and recognizing the signified
meaning of images via comprehending their implications.
The method in this research is descriptiveanalytical
by studying library resources and collecting
images in books and museums.Fifteen works of
Susa’s Pottery presented by these sources have been
studied to answer the questions; What symbols of
Susa’s ancient pottery are adorned with? How is the
classification of visual elements based on the semiotic
approach? What are the symbolic themes of
these visual cues?The results showed the visual elements
are divided into plant, animal and geometric
categories. The structure of pottery motifs consists
of a variety of schematic, indexical, symbolic, and
hybrid symbols that are related to the signifier and
signified and have a direct and sometimes indirect
relationship with the concept of water, blessing, and
fertility. Meanwhile, most of the symbols and the
visual element of water have a symbolic indexical
relation.
