اثربخشي آموزش خود مراقبتي بر ادراك استرس شغلي و ادراك خود كارآمدي افراد شاغل ديابتي نوع دو

Effectiveness of Self-Care Training on Perceived Job Stress and Perceived Self-Efficacy among Type II Diabetic Patients

بـا توجـه به وجــود مشــكلات فــراوان در ابعــاد جســمي و روانــي بيمــاران مبتـلا بـه ديابـت و نرخ بالاي افراد ديابتيك در ايران و حضور بخش عمده‌اي از آنان در محيط‌هاي شغلي كه مستعد استرس هستند و به دلايل متعددي ادراك خودكارآمدي پاييني دارند، لذا، پژوهش حاضر با هدف تعيين اثربخشي آموزش خود مراقبتي بر ادراك استرس شغلي و ادراك خود كارآمدي افراد شاغل ديابتي نوع دو انجام گرفت. مواد و روشها: اين پژوهش بر مبناي هدف از نوع كاربردي و از لحاظ روش از نوع شبه آزمايشي و طرح تحقيق به روش پيش آزمون و پس آزمون با گروه كنترل، همراه با پيگيري 3 ماهه است. جامعه آماري اين پژوهش شامل شاغلين ديابتي نوع دو در مركز انجمن ديابت ايران و گابريك و برخي از كلينيك‌هاي مستقر در شهر تهران بود كه با تعداد 100 نفر از شاغلين ديابتي نوع دو جهت شركت در فرايند پژوهش تماس گرفته شد و از اين بين 34 نفر آمادگي خود را جهت شركت در برنامه آموزشي اعلام نمودند كه به صورت تصادفي در دو گروه 17 نفره آزمايش و كنترل گمارده شدند. ابزارهاي مورد استفاده شامل پرسشنامه هاي ادراك استرس شغلي، خودكارآمدي ادراك شده و بسته آموزشي خود مراقبتي بوده است. تجزيه و تحليل اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. يافته‌ها: نتايج حاصل از تحليل كوواريانس چند متغيري بررسي اثربخشي خود مراقبتي بر كاهش ادراك استرش شغلي و بهبود ادراك خود كارآمدي افراد شاغل ديابتي نوع دو در مرحله پس آزمون و پيگيري نشان داد كه رابطه پيش آزمون با پس آزمون و پيگيري در متغير هاي ادراك خودكارآمدي و ادراك استرس شغلي معني دار است (0/01>p) و نشان داد كه آموزش‌هاي خود مراقبتي منجر به بهبود ادراك خودكارآمدي و كاهش ادراك استرس شغلي شاغلين ديابتي نوع دو مي‌گردد. نتيجه‌گيري: بر اساس يافته هاي پژوهش، ضرورت آموزش بسته خود مراقبتي براي كاهش ادراك استرس شغلي و بهبود ادراك خود كارآمدي افراد شاغل ديابتي نوع دو به دست اندكاران نظام سلامت كشور، مديران سازمان ها و تمامي كاركنان پيشنهاد مي گردد.

Introduction: Regard to the wide range of physical and psychological problems of patients with diabetes and high rates of diabetic patients in Iran and the presence of a many number of them in stressful work environments and for a several reasons, they have low self-efficacy perceptions. Therefore, the purpose of the present study was to determine the effectiveness of self-care training on perceived job stress and perceived self-efficacy among type II diabetic patients at the Iranian Diabetes Association Center, Gabrick and some clinics based in Tehran in spring and summer of 2019. Materials and Methods: this research is practical and quasi-experimental and the research design was pre-test and post-test with control group and 3 months’ follow-up. The statistical population of this study includes type 2 diabetic workers at the Iranian Diabetes Association Center, Gabrick and some clinics based in Tehran. 100 type II diabetic workers were contacted to participate in the research process, and 34 of them expressed their readiness to participate in a training program that was randomly divided into two groups of 17 each and assigned randomly in experimental and control groups and Self-care training was trained as treatment variable to diabetic patients, whereas no any training to control group. The instruments used in this study were perceived job stress questionnaire, perceived self-efficacy questionnaire and self-care training package. Data were analyzed by use of repeated analysis of variances and with use of SPSS software. Results: The results showed that the mean scores of job stress perception and self-efficacy perception in the post-test were higher than the pre-test group in the experimental group compared to the control group, which shows the improvement of the mentioned variables in the experimental group. In other words, self-care training has a significant effect on increasing the perception of job stress and self-efficacy in people with type II diabetes in the post-test phase (p <0.01) and this effect remains in the follow-up phase. Conclusion: According to the result, it is suggested to managers of organizations and practitioners of the health system of Iran, the necessity of closed self-care education to reduce perception of job stress and improve perception of self-efficacy in type II diabetic workers and all employees of organizations.