الگوي جهاد در قرآن و ظزفيت هاي راهبردي آن در حل بحران هاي جهان اسلام

The model of Jihad in the Qur’an and Its Strategic Capacities in Resolving the Crises of the Islamic World

با وجودبحرانهاي متعدد در جهان اسلام، اين پرسش مطرح ميشود كه برنامه عملي قرآن براي برونرفت از اين بحرانها چيست. ميتوان گفت الگوي جهاد يكي از محوريترين برنامههايي است كه ظرفيتهاي راهبردي و نقش تعيينكنندهاي در حل بحرانهاي خرد و كلان جهان اسلام دارد. بهرغم وجود پژوهشهاي گسترده درباره جهاد در قرآن، تاكنون الگوي جهاد به ترتيبي كه در قرآن بيان شده تدوين نگرديده است. در اين پژوهش با اتكا به نظام معرفتشناسي اسلامي با رويكرد تفسير موضوعي و روش منطقي توليد نظريه، الگوي جهاد براي نخستينبار بهصورت مدون تبيين شده است. يافته مقاله اينچنين قابل ارائه است كه سازه مفهومي الگوي جهاد بر مفاهيم سهگانه «موقعيت»، «توان» و «تكليف» بنا شده است و ساختار اجرايي الگوي جهاد راهبردهاي چهارگانه تبيين، تجهيز، تحريك و تهديد (اقدام و عمل) را دربرميگيرد كه بهصورت فرايندي با الهام از مفاهيم سهگانه، اولويت عملكردي پيدا ميكنند. پويايي الگوي جهاد، مبتني بر چرخه تلاش جهت انجام تكليف و چرخه تلاش جهت بهبود موقعيت، دور پويا و قدرتِ محركهاي را ايجاد ميكند كه امنيت و سعادت جوامع اسلامي را به ارمغان ميآورد.

Regarding the numerous crises in the Islamic world, the question raised here is, what is the practical plan of the Qur’an to get out of these crises. It can be said that the jihad model is one of the most central programs that has strategic capacities and a decisive role in solving the micro and macro crises of the Islamic world. Despite extensive research on jihad in Qur’an, the model of jihad has not yet been established in the manner described in the Qur’an. For the first time this study, relying on the system of Islamic epistemology with a topical interpretation approach and the logical method of producing theory, explains the model of jihad in written form. The findings of this article depicts that the conceptual structure of the jihad model is based on the three concepts of “position”, “power” and “duty”, and the executive structure of the jihad model includes the four strategies of explaining, equipping, stimulating and threatening (action and practice) which in its process form take precedence in action, inspired by three concepts. The dynamism of the jihadist model, based on the cycle of attempt to do the duties and the cycle of attempt to improve the situation, creates a dynamic cycle and a driving force that brings security and happiness to Islamic societies.