بررسي اثر محافظت كبدي عصاره متانلي گياه هفت بند خزري (Polygonum hyrcanicum) بر سميت كبدي ناشي از تتراكلريد كربن در موش سوري

Hepatoprotective effect of Polygonum hyrcanicum methanolic extract on the carbon tetrachloride induced hepatotoxicity in mice

زمينه و هدف: توليد گونه هاي فعال اكسيژن (ROS) و القاي استرس اكسيداتيو مكانيسم هاي اصلي ايجاد آسيب كبدي، توسط بسياري از سموم كبدي است. تتراكلريد كربن يك حلال آلي است كه به واسطه توليد گونه هاي فعال اكسيژن و القاء استرس اكسيداتيو بطور گسترده اي بعنوان يك مدل سميت كبدي مورد استفاده قرار مي­ گيرد. گياه علف هفت بند (Polygonum) متعلق به خانواده Polygonaceae گونه اندميك ايران بوده و در شمال و شمال شرقي ايران رويش دارد. اين گياه در مناطق شمالي كشور بخصوص در ناحيه تركمن صحرا به صورت دم كرده جهت درمان كم خوني ، سنگ كليه و اختلالات كبدي مورد استفاده قرار مي گيرد. با توجه به ويژگي هاي فيتوشيمياييP. hyrcanicum و نيز سابقه كاربرد سنتي آن در ايران، در اين مطالعه اثرات محافظتي عصاره متانلي اندام هوايي گياه بر سميت كبدي ايجاد شده توسط تتراكلريد كربن مورد بررسي و ارزيابي قرار گرفت. روش‌ها: سرشاخه هاي گلدار گياه Polygonum hyrcanicum از منطقه ورسك استان مازندران جمع آوري شد. عصاره گيري از اندام هوايي خرد شده گياه توسط حلال متانل به روش ماسراسيون در دماي اتاق انجام گرفت. موش هاي سوري نر در محدوده وزني g 5 ± 23 بصورت خوراكي بمدت 7 روز با دوزهاي مختلف عصاره متانلي علف هفت بند خزري ( دوزهاي mg/kg 500 ، 750 و 1000)، ان-استيل سيستئين ( mg/kg 200 بعنوان كنترل مثبت) و آب (ml/kg 10 بعنوان گروه كنترل منفي) تيمار شدند. دو ساعت پس از دريافت آخرين تيمار، موشها تك دوز داخل صفاقي تتراكلريد كربن با دوز ml/kg 0/5 دريافت نمودند. بعد از 24 ساعت با رعايت اصول اخلاقي موشها كشته شدند و سطح آنزيم هاي كبدي در سرم و ميزان ليپيد پراكسيداسيون در بافت كبدي تعيين گرديد. يافته­‌ها: تجويز دوز ml/kg 0/5 تتراكلريد كربن بصورت داخل صفاقي باعث افزايش معني داري در ميزان آنزيم هاي كبدي ALT و AST در پلاسما و ميزان پراكسيداسيون ليپيدي در بافت كبدي گرديد. تجويز عصاره متانلي گياه هفت بند خزري در دوزهاي مختلف mg/kg 500، 750 و 1000 موجب كاهش معني داري درسطح آنزيم هاي كبدي و ميزان پراكسيداسيون ليپيدي گرديد. نتيجه­‌گيري: نتايج اين مطالعه براي اولين بار نشان داد كه عصاره متانولي گياه علف هفت بند خزري كه بومي ايران مي باشد داراي اثرات محافظ كبدي در مدل سميت كبدي در موش بوده كه اين اثرات را عمدتأ از طريق مهار استرس اكسيداتيو در سلولهاي كبدي در مقابل تركيبات اكسيدانت اعمال مي كند. به همين دليل انجام مطالعات بيشتر بر روي فراكسيون هاي مختلف عصاره تام جهت تعيين اجزاء مؤثر و مكانيسم هاي درگير پيشنهاد مي گردد.

Background and aim: Production of reactive oxygen species (ROS) and induction of oxidative stress are the main mechanisms of xenobiotics-induced liver injury. Carbon tetrachloride, an organic solvent, has been extensively used as an animal model of liver toxicity through production of free radicals. Polygonum hyrcanicum, Polygonaceae, is an endemic species which grows in north and northeast parts of Iran. Decoction of this plant has been traditionally used in northern parts of Iran, mainly Turkman Sahra, for alleviation of anemia, kidney stones and liver disorders. Considering the phytochemical properties of this plant and its traditional use, in this study the hepatoprotective effect of the aerial parts of P. hyrcanicum was evaluated in CCL4-induced hepatotoxicity in mice. Methods: P. hyrcanicum was collected from Veresk region in Mazandaran province. Methanolic extract of the aerial parts was prepared using maceration at room temperature. Male albino mice weighing 23±5 g were treated with different doses of P. hyrcanicum (500, 750 and 1000 mg/kg), N-acetylcystein (200 mg/kg, as positive control) and water (10 ml/kg, as negative control) by gavage for seven days. Two hours after the last dose, 0.5 ml/kg CCL4 was injected to mice intraperitoneally (i.p.) to induce liver toxicity. Twenty-four hours later, the animals were sacrificed and liver enzymes in the serum and lipid peroxidation in the liver samples were determined. Results: CCL4 significantly increased the serum levels of ALT and AST and lipid peroxidation in liver samples. Treatment of mice with P. hyrcanicum for seven days decreased significantly the serum liver enzymes and liver lipid peroxidation. Conclusion: We showed for the first time that methanolic extract of P. hyrcanicum, an Iranian endemic plant, has hepatoprotective properties in mice through inhibition of oxidative stress iduced by oxidants. It is suggested that further studies on the fractions of the crude extract take place to determine the effective ingredient (s) and therapeutic mechanisms.